ການຄົ້ນຄ້ວາກ່ຽວກັບພັນແບ້ພື້ນເມືອງ
4. ການຄົ້ນຄ້ວາກ່ຽວກັບແບ້ພັນພື້ນເມືອງລາວ
4.1 ການຈັດຈຳແນກແບ້ (Classification)
ການຈັດຈຳແນກແບ້ໃນໂລກນີ້ ແມ່ນປະກອບມີໂຄງຮ່າງຫລັກດັ່ງມີລາຍລະອຽດດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:
| ອານາຈັກ | (Kingdom) | Animalia | ອານາຈັກສັດ |
| ປະເພດຍ່ອຍ | (Subphylum) | Vertebrata | ມີກະດູກສັນຫລັງ ແລະ ມີເລືອດ |
| ຊັ້ນ | (Class) | Mummalia | ເປັນສັດເລືອດອຸ່ນ ແລະ ລ້ຽງລູກດ້ວຍນົມ |
| ອັນດັບ | (Order) | Artiodactyla | ຕີນມີລັກສະນະເປັນກີບຄູ່ |
| ຄອບຄົວ | (Family) | Bodivae | ເປັນສັດກະເພາະລວມ ກິນອາຫານຫຍາບເປັນຫລັກ ແລະ ຄ້ຽວເອື້ອງ |
| ຕະກຸນ | (Genus) | Capra | ເປັນສັດໃນສະກຸນ ງົວ, ຄວາຍ, ແກະ, ແບ້ |
| ຊະນິດ | (Species) | Capra | ແບ້ |
| ສາຍພັນ | hircus |
4.2 ຄຸນລັກສະນະຂອງແບ້ພື້ນເມືອງລາວ
ແບ້ໃນ ສປປ ລາວທີ່ນິຍົມກັນລ້ຽງ ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນພັນພື້ນເມືອງ ທີ່ສາມາດພົບເຫັນໃນພາກຕ່າງໆຂອງປະເທດ, ມີລັກສະນະຄ້າຍຄືແບ້ “Katjang” ທີ່ພົບເຫັນໃນບັນດາປະເທດແຖບອາຊີໃຕ້, ມີສີ ແລະ ຂະໜາດແຕກຕ່າງກັນເຊັ່ນ: ສີດຳ, ສີນ້ຳຕານອ່ອນ, ແດງ, ດ່າງ, ຫູຕັ້ງ ແລະ ມີຂະໜາດນ້ອຍ. ແບ້ແມ່ພັນຈະເກີດລູກເທື່ອທຳອິດເມື່ອອາຍຸປະມານ 1 ປີ ແລະ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະໃຫ້ລູກ 1 ໂຕ, ສ່ວນຄັ້ງຕໍ່ໄປແມ່ນຈະໃຫ້ລູກ 2 ແລະ ບາງຄັ້ງກໍ່ 3 ໂຕ. ໃຫ້ລູກສະເລ່ຍ 2.1 ໂຕ/ຊອກ ແລະ 1.4 ຊອກ/ປີ. ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ຈະມີປະມານ 1.5±0.09 ກິໂລກຼາມສຳລັບເພດຜູ້ ແລະ 1.1±0.06 ກິໂລກຼາມສຳລັບເພດແມ່. ນ້ຳໜັກເມື່ອຢ່ານົມຈະມີປະມານ 9.7±0.49 ກິໂລກຼາມ ແລະ 14.8±0.55 ກິໂລກຼາມ ເມື່ອຂຶ້ນເພດຄັ້ງທຳອິດ. ນ້ຳໜັກໂຕເມື່ອເຕັມກະສຽນມີປະມານ 35.8±1.34 ກິໂລກຼາມ ສຳລັບເພດຜູ້ ແລະ 31.4±0.95 ກິໂລກຼາມສຳລັບເພດແມ່. ແບ້ພັນພື້ນເມືອງມີຮູບຮ່າງ ແລະ ຂະໜາດຂອງລຳໂຕນ້ອຍ ແຕ່ເປັນພັນທີ່ສາມາດປັບຕົວເຂົ້າກັບສະພາບແວດລ້ອມໄດ້ດີ ໂດຍສະເພາະຕໍ່ກັບອາຫານທີ່ມີຄຸນນະພາບຕ່ຳ. ການຄົ້ນຄວ້າລະອຽດກ່ຽວກັບສາຍພັນ, ຄຸນລັກສະນະທາງດ້ານການຜະລິດຕ່າງໆແມ່ນມີບົດບາດສຳຄັນໃນການຍົກຜະລິດຕະພາບຂອງການລ້ຽງແບ້. (ພອນປະເສີດ ເພັງສະຫວັນ ແລະ ຄະນະ, 2004).
3. ຜົນຂອງການຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບອາຫານແບ້
ສູນຄົ້ນຄ້ວາການລ້ຽງສັດ ໃນໄລຍະຜ່ານມາແມ່ນໄດ້ສຸມໃສ່ການທົດລອງທາງດ້ານອາຫານເປັນຫລັກ, ຊຶ່ງຜົນໄດ້ຮັບຈາກການຄົ້ນຄ້ວາ ແມ່ນມີລາຍລະອຽດດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້: ຈາກການທົດລອງນຳໃຊ້ໃບມັນຕົ້ນສົດ ຫຼື ແຫ້ງ)Manihot esculenta, Grantz) ເພື່ອນຳໃຊ້ເປັນແຫຼ່ງໂປຣຕີນຕໍ່ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ພື້ນເມືອງ ທີ່ມີນ້ຳໜັກໂຕສະເລ່ຍ 10.28 ກິໂລກຼາມ ໂດຍເກືອຫຍ້າແກມບາ (Andropogon gayanus cv. Kent) ຫຼື ອ້ອຍ (Saccharum officinarum) ເປັນອາຫານຫຼັກ ພົບວ່າ ແບ້ທີ່ກິນໃບມັນຕົ້ນສົດ ມີອັດຕາການຈະເລີນເຕີບໂຕຕໍ່ວັນສູງກວ່າແບ້ທີ່ກິນໃບໃນຕົ້ນແຫ້ງ ແລະ ແບ້ທີ່ກິນຫຍ້າແກມບາ ມີອັດຕາການຈະເລີນເຕີບໂຕສູງກວ່າແບ້ທີ່ກິນອ້ອຍເປັນອາຫານຫຼັກ, ຊຶ່ງມີລາຍລະອຽດໃນຕາຕະລາງ 1 ແລະ ຮູບສະແດງທີ່ 1 (ບຸນຖາວອນ ກຸນນະວົງສາ, 2010).
ຕາຕະລາງ 1. ການປ່ຽນແປງນໍ້າຫນັກ ແລະ ການແລກປ່ຽນອາຫານຕໍ່ນໍ້າຫນັກເພີ້ມຂອງແບ້
| ເນື້ອໃນລາຍການ | ຫຍ້າແກມບາ+ ໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງ | ຫຍ້າແກມບາ+ ໃບມັນຕົ້ນສົດ | ອ້ອຍ+ ໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງ | ອ້ອຍ+ ໃບມັນຕົ້ນສົດ | SE |
| ຈຳນວນແບ້ທົດລອງ, ໂຕ | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| ນ້ຳໜັກເລີ້ມຕົ້ນ, ກິໂລກຼາມ | 10.7 | 11.4 | 11.5 | 10.7 | 0.55 |
| ນ້ຳໜັກສຸດທ້າຍ, ກິໂລກຼາມ | 12.8 | 14.0 | 13.3 | 13.3 | 0.52 |
| ການເພີ້ມນ້ຳໜັກຕໍ່ວັນ, ກຼາມ | 44.7a | 59.2b | 40.7a | 56.3b | 5.10 |
| ການແລກປ່ຽນອາຫານຕໍ່ນໍ້າຫນັກເພີ້ມ | 16.3 | 9.10 | 12.4 | 6.24 | 1.67 |
a, b, ຄ່າສະເລັ່ຍຢູ່ໃນແຖວດຽວກັນ ທີ່ມີສັນຍາລັກຕົວອັກສອນຕ່າງກັນ ແມ່ນມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ (P<0.05)
ຮູບສະແດງທີ່1: ອັດຕາການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ທີ່ກິນຫຍ້າແກມບາ ແລະ ອ້ອຍເປັນອາຫານຫຼັກ ແລະ ເສີມດ້ວຍໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງ ແລະ ໃບມັນຕົ້ນດິບ, ກຼາມ/ວົນ
ພອນປະເສີດ ເພັງສະຫວັນ ແລະ ຄະນະ (2004) ໄດ້ລາຍງານວ່າ: ການນຳໃຊ້ຫຍ້າແກມບາ (Andropogon gayanus cv. Kent) ເປັນອາຫານຫຼັກ ແລະ ເສີມຖົ່ວສະໄຕໂລ (Stylosanthes quianensis CIAT 184) ເປັນແຫຼ່ງໂປຣຕີນໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ (0, 20, 30 ແລະ 40%) ເຮັດໃຫ້ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ຜູ້ພື້ນເມືອງທີ່ມີນ້ຳໜັກສະເລ່ຍ 12.4±0.22 ກິໂລກຼາມ, ສາມາດເພີມນໍ້າຫນັກໃນລະດັບຕ່າງກັນແຕ່ 27 ຫາ 70 ກຼາມ ຕໍ່ ວັນ. ແຕ່ແບ້ທີ່ໄດ້ກິນຖົ່ວສະໄຕໂລ ໃນລະດັບ 40% ແມ່ນ ມີນໍ້າຫນັກເພີມສູງເຖິງ 70 ກຼາມ/ວັນ. ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ພື້ນເມືອງ ແມ່ນ ໄດ້ສະແດງໃນຮູບສະແດງທີ່ 2 ລຸ່ມນີ້:
ຮູບສະແດງທີ່2: ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ພື້ນເມືອງທີ່ໃຫ້ຫຍ້າແກມບາ ແລະ ການເສີມຖົ່ວສະໄຕໂລໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ
ວັນທອງ ແພງວິຈິດ, 2007 ໄດ້ລາຍງານກ່ຽວກັບການນຳໃຊ້ໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງ (Manihot esculenta, Grantz) ເປັນແຫຼ່ງໂປຣຕີນ ໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ (0, 20, 30 ແລະ 40%) ໂດຍໃຊ້ຫຍ້າແກມບາ (Andropogon gayanus cv. Kent) ເປັນອາຫານຫຼັກຕໍ່ກັບການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ຜູ້ພື້ນເມືອງທີ່ມີນ້ຳໜັກສະເລ່ຍ 14.5 kg ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ກຸ່ມທີ່ເສີມໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງ 40% ເຮັດໃຫ້ອັດຕາການກິນໄດ້ທາດແຫ້ງ, ການຍ່ອຍໄດ້ດີກວ່າຈຸທົດລອງອື່ນໆ ແລະ ມີອັດຕາການຈະເລີນເຕີບໂຕສູງເຖິງ 55 ກຼາມ/ວັນ ດັ່ງຮູບສະແດງທີ່ 3ຕໍ່ລົງໄປນີ້:
ຮູບສະແດງທີ່3: ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ພື້ນເມືອງທີ່ໃຫ້ຫຍ້າແກມບາ ແລະ ການເສີມໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ
ສົມຈັນ ຄຳພາວົງ (2011) ໄດ້ລາຍງານກ່ຽວກັບການນຳໃຊ້ໃບປໍສາທີ່ມີໂປຣຕີນ 24.1% (Paper mulberry) ເປັນອາຫານເສີມໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ 0, 5, 15 ແລະ 25% ຂອງຈຳນວນທາດແຫ້ງທີ່ກິນໄດ້ ໂດຍມີຫຍ້າກີນີ (Panicum maximum cv Guinea) ເປັນອາຫານຫຼັກ (ໂປຣຕີນ 9.7%) ໃຫ້ແກ່ແບ້ຜູ້ລຸ້ນພື້ນເມືອງເພດຜູ້ທີ່ມີນ້ຳໜັກສະເລ່ຍ 25.3±3.1 kg ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ກຸ່ມທີ່ເສີມ 25% ມີອັດຕາການຈະເລີນເຕີບໂຕສູງ 53 ກຣາມ/ວັນ. ດັ່ງມີລາຍລະອຽດໃນຮູບສະແດງທີ່ 4:
ຮູບສະແດງທີ່4: ການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງແບ້ພື້ນເມືອງທີ່ໃຫ້ຫຍ້າກີນີ ແລະ ການເສີມໃບປໍສາອ່ອນໃນລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ