ປະຊາຊົນລາວ ເຄີຍມີມູນເຊື້ອມາແຕ່ດົນນານ ໃນການຜະລິດກະສິກຳແບບປະສົມປະສານ ເຊັ່ນ: ປູກຝັງ-ລ້ຽງສັດ-ລ້ຽງປາ…, ເຊິ່ງມັນແມ່ນກິດຈະກຳໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນໃນການດຳລົງຊີວິດປະຈຳວັນ ແລະ ເປັນການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານເສດຖະກິດຄອບຄົວໃນຊົນນະບົດ ເພື່ອສ້າງລາຍຮັບ ແລະ ປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ໃຫ້ດີຂຶ້ນ. ປາທີ່ຊາວກະສິກອນນິຍົມກັນລ້ຽງສ່ວນໃຫ່ຍແມ່ນປານິນ, ປາປາກ ແລະ ປາໃນ, ເນື່ອງຈາກປາເປັນແຫຼ່ງສະໜອງໂປຣຕີນທີ່ມີລາຄາຖືກ ແລະ ສາມາດຂາຍໄດ້. ນອກຈາກນີ້, ປາຍັງສາມາດປຸງແຕ່ງ ເພື່ອເພີ່ມມູນຄ່າ ສົ່ງຂາຍຕາມຕະຫຼອດ, ຊຶ່ງຖືເປັນສັດນໍ້າທີ່ມີຄວາມສຳຄັນທາງດ້ານເສດຖະກິດ.

ໃນການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ເພື່ອຜະລິດອາຫານ, ຜະລິດເປັນສິນຄ້າ ສ້າງລາຍຮັບໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວ ແລະ ຊີວິດການເປັນຢູ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງໃຫ້ດີຂື້ນ. ສະນັ້ນ, ເພື່ອໃຫ້ຜູ້ທີ່ສົນໃຈ ໄດ້ປັບປ່ຽນແນວຄວາມຄິດຂອງຕົນເອງມາເປັນຊາວກະສິກອນ, ເປັນຕົວແບບ ດ້ວຍການຜະລິດ “ກະສິກຳແບບປະສົມປະສານ’ ໃຫ້ສາມາດກ້າວຫັນຕາມຍຸກສະໄໝໃນປະຈຸບັນ.

1. ກະສິກຳແບບປະສົມປະສານ
ແມ່ນລະບົບກະສິກຳທີ່ມີການປູກຝັງ-ລ້ຽງສັດ-ລ້ຽງປາ ໃນພື້ນທີ່ດຽວກັນ ໂດຍມີການເຄື່ອກູນເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນຢ່າງມີປະສິດຕິພາບສູງ ຖດຍອາໃສຫຼັກການຢູ່ຮ່ວມກັນລະຫວ່າງການປູກພືດ, ລ້ຽງສັດ ແລະ ລ້ຽງປາໃນພື້ນທີ່ນັ້ນໆ ຊຶ່ງຈະຢູ່ໃນຮູບຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງພືດກັບສັດ ແລະ ສັດນໍ້າ. ລະບົບກະສິກຳປະສົມປະສານຈະໄດ້ຮັບຜົນສຳເລັດກໍ່ຕໍ່ເມືອມີການວາງແຜນ ແລະ ໃຫ້ຄວາມສຳຄັນຕໍ່ກັບກິດຈະກຳໃຫ້ເໝາະສົມກັບສະພາບແວດລ້ອມ, ເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ແຮງງານ, ທີ່ດິນ ແລະ ທຶນ ປັດໃຈການຜະລິດຈະໄດ້ຮັບຜົນຜະລິດສູງກໍ່ຕໍ່ເມືອຮູ້ຈັກນຳໃຊ້ສິ່ງເສດເຫຼືອຈາກການຜະລິດຊະນິດໜຶ່ງ ຫຼື ຫຼາຍຊະນິດໃນພື້ນທີ່ດຽວກັນ.

2. ວິທີການດຳເນີນງານ
ໃນພື້ນທີ່ໃດໜຶ່ງຈະແບ່ງຕາມຄວາມເໝາະສົມໃນການແບ່ງກິດຈະກຳໃຫ້ເໝາະສົມໃນພື້ນທີ່ນັ້ນໆ,
3. ການລ້ຽງປາໃນໜອງພລາສະຕິກ
ເປັນການລ້ຽງປາແບບເສດຖະກິດຄອບຄົວ, ສາມາດມີປາໄວ້ບໍລິໂພກ ແລະ ຂາຍເພື່ອເປັນລາຍຮັບເພີ່ມຂອງ
ຄອບຄົວ. ວິທີສ້າງໜອງແບບງ່າຍດາຍ, ໃຊ້ຕົ້ນທຶນຕໍ່າ ແລະ ປະຫຍັດພື້ນທີ່ໃນການລ້ຽງ, ສາມາດລ້ຽງປາໄດ້ຫຼາຍຊະນິດເໝາະກັບຜູ້ທີ່ສົນໃຈ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການລ້ຽງປາໃນພື້ນທີ່ຂອງຕົນເອງ.

4. ການສ້າງໜອງລ້ຽງປາພາລາສະຕິກຮ່ວມກັບການປູກພືດ
– ເນື້ອທີ່ໜອງກວ້າງ 2 ແມັດ, ຍາວ 6 ແມັດ ແລະ ເລີກ 80 ຊັງຕິແມັດ
– ຜ້າຢາງດຳ 4 x 16 ແມັດ
– ໃຊ້ນໍ້າປະປາ ຫຼື ນໍ້າບາດານ ໂດຍປັບສະພາບດ້ວຍນໍ້າ EM , ກາກນໍ້າຕານ ຫຼື ຕົ້ນກວ້ຍທີ່ຫາໄດ້
– ຄວນສ້າງຫ່ວງໂສ້ອາຫານເຕີມ ດ້ວຍການໃຊ້ຝຸ່ນຄອກ, ປຸຍໝັກ ໝັ້ນເປັນກ້ອນແລ້ວແຊ່ນໍ້າປະໄວ້ 2-3 ວັນ ກ່ອນປ່ອຍປາ ເພື່ອສ້າງໄຮນໍ້າທຳມະຊາດ
– ປ່ອຍປາໃນອັດຕາ 40-100 ໂຕ/ຕາແມັດ, ບໍ່ຄວນປ່ອຍໜາແໜ້ນເກີນໄປຈະເຮັດໃຫ້ປາມີການຈະເລີນເຕີບໂຕຊ້າ.

5. ການໃຫ້ອາຫານປາ
– ການໃຫ້ອາຫານວັນລະ 2 ຄັງ, ດ້ວຍການນຳໃຊ້ອາຫານຈາກທຳມະຊາດເຊັ່ນ: ໄຮນໍ້າພືດ: ໄຮນໍ້າສັດ, ເສດຜັກ, ພືດ, ຫຍ້າ ແລະ ອື່ນໆ
– ການໃຫ້ອາຫານແຕ່ລະຄັ້ງຄວນສັງເກດເບິ່ງອາຫານທີ່ໃຫ້ປາກິນໝົດ ຫຼື ບໍ່, ຖ້າປາກິນໝົດຄວນເພີ່ມເທື່ອລະໜ້ອຍ
– ກໍລະນີເຫັນເສດຜັກ, , ພືດທີ່ໃຫ້ຍັງເຫຼືອຄວນເກັບອອກ ແລະ ຫຼູດປະລິມານໃຫ້ລົງ (ເພາະສິ່ງເສດເຫຼືອຈະພາໃຫ້ນໍ້າໜອງເປື້ອຍ, ມີກິ່ນເໝັນ ແລະ ຈະເຮັດໃຫ້ປາຕາຍໄດ້)
– ຄວນເພີ່ມຝຸ່ນຄອກອາທິດລະຄັ້ງ ເພື່ອສ້າງນໍ້າຂຽວ(ໄຮນໍ້າ, ພືດ, ໄຮນໍ້າສັດ) ໃນປະລິມານທີ່ເໝາະສົມຄື: ຖ້າໃສ່ຂີ້ງົວ, ຂີ້ຄວາຍແຫ້ງໃຫ້ໃສ່ 1,5 ກິໂລ/ຄັ້ງ, ຖ້າໃສ່ຂີ້ໝູ ຫຼື ຂີ້ໄກ່ແຫ້ງຕ້ອງໃສ່ປະມານ 0,7 ກິໂລ/ຄັ້ງ

6. ການລ້ຽງປາຮ່ວມກັບການປູກພືດ
ໂດຍທົ່ວໄປປະຊາຊົນໃນເຂດຊົນນະບົດ ຈະນຳໃຊ້ດິນແຄມຝນອງ ຊຶ່ງນອກຈາກປູກກ້ວຍແລ້ວ ຍັງນິຍົມກັນປູດພືດຜັກ ທີ່ສາທາດເກັບມາບໍລິໂພກປະຈຳວັນເຊັານ: ຜັກກາດ, ຜັກສະຫຼັດ, ຜັກຫົວບົວແດງ, ໝາກຖົ່ວ, ໝາກແຕງ ແລະ ຜັກອື່ນໆ…
ການລ້ຽງປາໃນໜອງພາລາສະຕິກ ກໍ່ແມ່ນວິທີໜຶ່ງທີ່ເກັບກັກນໍ້າ ເພື່ອມາປູກຜັກສວນຄົວ, ຊຶ່ງເປັນການນຳໃຊ້ປະໂຫຍດຮ່ວມກັນ ໂດຍນຳໃຊ້ນໍ້າຈາກໜອງມາຫົດຜັກ, ສ່ວນເສດຜັກສາມາດນຳໄປເປັນອາຫານຂອງປາໄດ້, ຈະເຮັດໃຫ້ຫຼຸດຜ່ອນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍສຳລັບອາຫານປາເປັນຈຳນວນຫຼາຍ ຫຼື ເກືອບຈະບໍ່ສິ້ນເປືອງເລີຍ.

ຂຽນ ແລະ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ສີວິໄລ ອິນທະວົງ: ສູນຂໍ້ມູນຂ່າວສານກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ຄູ່ມືແນະນຳການລ້ຽງປາແບບປະສົມປະສານ, ກົມລ້ຽງສັດ ແລະ ການປະມົງ

ຖົ່ວຂຽວ (Vigna radiata) ແມ່ນພືດຕະກຸນຖົ່ວທີ່ເປັນແຫ່ຼງອາຫານທີ່ສໍາຄັນ ສາມາດນາໍໃຊ້ໄດ້ຫຼາຍຢ່າງ ເຊັ່ນ: ຖົ່ວງອກ, ໃຊ້ເຮັດແປ້ງຖົ່ວຂຽວ (ເຮັດເສັ້ນລ້ອນ) ແລະ ສາມາດເຮັດເປັນເຂົ້າໜົມຕ່າງໆ.ຖົ່ວຂຽວດິບເປັນແຫ່ຼງຂອງໂປຣຕີນ ແລະ ຄາໂບໄຮເດດທີ່ເປັນປະໂຫຍດ ສາມາດນໍາມາຕົ້ມກັບນໍ້າຕານເພື່ອໃຫ້ພະລັງງານແກ່ຮ່າງກາຍ .
ປັດໃຈຕ່າງໆທີ່ມີຜົນກະທົບກັບການຜະລິດຖົ່ວຂຽວ

1. ສະພາບແວດລ້ອມທີ່ເໝາະສົມໃນການປູກຖົ່ວຂຽວ
ລັກສະນະຂອງດິນ : ຖົ່ວຂຽວສ່ວນຫຼາຍແມ່ນສາມາດປູກໄດ້ໃນດິນເກືອບທຸກຊະນິດ ເພາະຖົ່ວຂຽວດູດເອົາທາດໄນໂຕ ເຈນໃນອາກາດມາໃຊ້. ສ່ວນທາດຟົດສະຟໍຣ ແລະ ໂປຣຕາຊຽມແມ່ນບໍ່ສາມາດດູດໄດ້ເຮົາຕ້ອງໃສ່ຝຸ່ນໃຫ້. ຖົ່ວຂຽວເປັນພືດຊະນິດໜຶ່ງຕ້ອງມີຄ່າ pH ຂອງດິນລະຫວ່າງ 6 – 6,5 ແລະ ດິນທີ່ເໝາະສົມໃນການປູກຖົ່ວຂຽວແມ່ນດິນຊາຍແກບຕົມເພາະມີທາດກາລໍລີຫຼາຍ.

ສະພາບພູມອາກາດ:ຖົ່ວຂຽວມັກອາກາດຮ້ອນອົບເອົ້າອຸນຫະພູມທີ່ເໝາະສົມໃນການຈະເລີນເຕີບໂຕລະຫວ່າງ 20-30 ອົງສາ ແລະ ປະລິມານນໍ້າຝົນ 600 – 1,500 ມິລີລິດ /ປີ, ຖ້າອາກາດໜາວໂພດຈະເຮັດໃຫ້ຖົ່ວຂຽວຢຸດສະງັດການ ຈະເລີນເຕີບໂຕສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖີງການຜະລິດ

ແສງສະຫວ່າງ: ຖົ່ວຂຽວຕ້ອງການແສງສະຫວ່າງຫຼາຍສົມຄວນ ແຕ່ຖ້າປູກຢູ່ບ່ອນຮົ່ມແມ່ນຈະເຮັດໃຫ້ດູດທາດໄນໂຕ ເຈນມີຫຼາຍ ແລະ ທາດດັ່ງກ່າວນີ້ຈັດຢູ່ລຸ່ມ ແຕ່ທາດແປ້ງຢູ່ໃນແກ່ນຈະຫຼຸດລົງ , ນໍ້າຕານກໍ່ເຊັ່ນດຽວກັນແມ່ນປັດໃຈທີ່ ສໍາຄັນຄື: ກາງເວັນຄວາມຍາວຂອງແສງອາດມີຫຼາຍເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ຖົ່ວຂຽວ ສາມາດສັງເຄາະແສງໄດ້ຢ່າງສົມບູນ ແຕ່ສະເພາະກາງຄືນພືດຈະບໍ່ຕ້ອງການແສງເຊິ່ງແມ່ນຂອດໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນເຮັດໃຫ້ພືດມີການປຽ່ນແປງເປັນທາດນໍ້າຕານ, ທາດນໍ້າຕານດັ່ງກ່າວຖຶກສົ່ງໄປລ້ຽງພາກສ່ວນຕ່າງໆຂອງພືດ

ລະດູການປູກ: ລະດູການປູກຖົ່ວຂຽວທົ່ວໄປແມ່ນແບ່ງອອກເປັນ 2 ລະດູການຄື: ລະດູແລ້ງ ແລະ ລະດູຝົນ,ລະດູແລ້ງແມ່ນຫຼັງຈາກເກັບກູ້ຜົນຜະລິດເຂົ້ານາປີສໍາເລັດກໍ່ຈະເລີ່ມຫ່າງຫາກະກຽມພື້ນທີ່ສືບຕໍ່ປູກຖົ່ວຂຽວໃນລະຫວ່າງເດືອນ ພະຈິກ ຫຼື ເດືອນທົນວາເປັນຕົ້ນໄປ ໃນໄລຍະນີ້ຖົ່ວຂຽວຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີ ແລະ ໃຫ້ຜົນຜະລິດສູງ. ລະດູຝົນແມ່ນ ສ່ວນຫຼາຍຈະປູກຢູ່ບ່ອນພື້ນທີ່ສູງບ່ອນທີ່ນໍ້າບໍ່ຖ້ວມຂງັ. ຈະເລີ່ມປູກແຕ່ເດືອນກໍລະກົດເປັນຕົ້ນໄປຫາເດືອນສິງຫາ ຫຼື ອາດຈະຂື້ນກັບແນວພັນຕື່ມອີກວ່າໃນຊວ່ງໄລຍະເວລາເກັບກ່ຽວແມ່ນໃຫ້ຖືກໃນຊ່ວງຝົນໝົດພໍດີຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໄດ້ເມັດຖົ່ວຂຽວທີ່ງາມເປັນທີ່ຕ້ອງການຂອງຕະຫຼາດ.

2. ການຄົດເລືອກແນວພັນຖົ່ວຂຽວ
ຄຸນລັກຊະນະຂອງແນວພັນທີ່ຈະຕ້ອງເອົາໃຈໃສຄື: ອາຍຸເກັບກ່ຽວ , ຄວາມສູງ , ເໝາະກັບດິນ , ທົນແລ້ງ ຫຼື ທົນນໍ້າຖ້ວມ , ຕ້ານທານພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ , ຂະຫນາດຂອງເມັດ, ຜົນຜະລິດ

3. ການກຽມດິນ

ຄວນປັບໃຫ້ດິນມີຄວາມສະໝໍ່າສະເໝີເພື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ນໍ້າຖ້ວມຂັງເພາະຖົ່ວຂຽວເປັນພືດທີ່ບໍ່
ທົນຕໍ່ ສະພາບນໍ້າຖ້ວມຂັງ, ຖ້ານໍ້າຖ້ວມຂັງຈະເຮັດໃຫ້ໃບປ່ຽນເປັນສີເຫຼືອງ ໃນການກຽມດິນໃນລະດູຝົນ ແລະ ລະດູແລ້ງກໍ່ຄ້າຍຄືກັນກັບພືດຊະນິດອື່ນຄື: ໄຖພວນດິນ 1-2 ຄັ້ງຂື້ນຢູ່ກັບສະພາບຂອງດິນ ແລະ ວັດສະພືດໃນແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ ແຕ່ ສິ່ງສໍາຄັນຕ້ອງກຽມຮ່ອງລະບາຍນໍ້າເຂົ້າ-ອອກໃຫ້ສະດວກຮ່ອງເລິກປະມານ 30 cm ເພື່ອປ້ອງກັນນໍ້າຖ້ວມຂັງໃນແປງປູກ.

4. ການກຽມເມັດພັນ
ເມັດພັນທີ່ມີຄວາມບໍລຸສຸດ, ແຂງແຮງ ແລະ ສາມາດໃຫ້ຜົນຜະລິດສູງ ດັ່ງນັ້ນ ການກະກຽມເມັດພັນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ຄື: ບໍ່ມີສີ່ງເຈືອປົນເຊັ່ນ:
– ເມັດຫຍ້າ,ຊາກພືດຕ່າງໆ…
– ປາສະຈາກພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ສັດຕູພືດ.
– ເມັດຕ້ອງບໍ່ແຕກຫັກ
– ເມັດພັນຕ້ອງບໍ່ປຽກນໍ້າ
– ອາຍຸເກັບຮັກສາບໍ່ເກີນສອງລະດູ.
– ມີີເປີເຊັນການແຕກງອກສູງ (ສູງກວ່າ 85%)

5. ວິທີ່ການປູກ
ສໍາລັບການປູກຖົ່ວຂຽວສ່ວນຫຼາຍນິຍົມປູກຢູ່ 2 ແບບຄື: ການປູກເປັນແຖວ ແລະ ການປູກແບບຫວ່ານ
1. ການປູກແບບຫວ່ານ. ໃນກໍລະນີດິນມີຄວາມຊູ່ມ, ຫວ່ານເມັດໃນອັດຕາ 5 – 7 ກິໂລກຼາມຕໍ່ໄລ່ ແລ້ວພວນດິນກັບທັນ ທີ່. ກໍລະນີດິນບໍ່ມີຄວາມຊຸ່ມຊື້ນໃຫ້ຫົດນໍ້າກ່ອນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນໄຖພວນ ແລະ ຫວ່ານເມັດແລ້ວພວນດິນກັບ .

ການປູກແບບສັກເປັນແຖວ ຫຼື ເຄື່ອງຢອດ. ໄລຍະປູກແມ່ນ 50 × 20 ຊັງຕີແມັດ , ຍອດເມັດ 2 – 3 ເມັດຕໍ່
ຂຸມ, ເມື່ອຖົ່ວຂຽວມີອາຍຸໄດ້ 7 – 10 ວັນ , ຖອນແຍກໃຫ້ເຫຼືອ 2 ຕົ້ນຕໍ່ຂຸມ. ປູກໂດຍນໍາໃຊ້ເຄື່ອງຈັກຢອດເມັດເປັນແຖວໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງຕົ້ນຕໍ່ແຖວ 15 Cm x 40 Cm ຂຸມລະ 1 – 2 ເມັດ

6. ການໃສ່ຝຸ່ນ
ຖ້າດິນມີອິນຊີວັດຖຸສູງກວ່າ 1.5%, ຟອສຟໍຣັສ ໌(P) ທີ່ເປັນປະໂຫຍດຫຼາຍກວ່າ 10 ມີລິກຼາມຕໍ່ກິໂລກຼາມ ແລະ ໂພແທສຊຽມ (K) ທີ່ແລກປ່ຽນໄດ້ຫຼາຍກວ່າ 60 ມິລີກຼາມຕໍ່ກິໂລກຼາມບໍ່ຈາໍເປັນຕ້ອງໃສ່ຝຸ່ນ. ໃນພື້ນທີ່ທົ່ວໄປຈະມີການໃສ່ຝຸ່ນວິທະຍາສາດສູດ 12–24–12 ອັດຕາ 30-40 ກິໂລ/ໄລ່ ຫຼື 15–15–15 ອັດຕາ 20 – 30 ກິໂລ/ໄລ່ , ໃສ່ຮອງກົ້ນຂຸມ ຫຼື ໂຮຍໃສ່ຂ້າງແຖວຫຼັງຈາກປູກຖົ່ວໄດ້ 10 – 15 ວັນ ແລ້ວພວນດິນກົບ , ໃນກໍລະນີປູກແບບຫວ່ານ ແມ່ນຫວ່ານພ້ອມກັບການກຽມດິນ .

7. ການໃຫ້ນໍ້າຖົ່ວຂຽວ
ສ່ວນໃຫ່ຍແຫຼ່ງປູກຖົ່ວຂຽວແມ່ນອາໃສ່ນໍ້າຝົນເພື່ອໃຫ້ຮັບປະກັນຜົນຜະລິດຄວນມີແຫຼ່ງນໍ້າສໍາຮອງເຊັ່ນ: ນໍ້າຫ້ວຍຮ່ອງ ຫຼື ບໍ່ເກັບນໍ້າ ການປູກເຂດຊົນລະປະທານ (ຫຼັງເກັບກ່ຽວເຂົ້ານາປີ) ແມ່ນຈະອີງໃສ່ສະພາບຂອງຄວາມຊຸ່ມຕົວຈິງພາຍໃນແປງປູກ. ວິທີການໃຫ້ແມ່ນປ່ອຍເຂົ້າໃຫ້ຖ້ວມແປງແລ້ວເປັ່ງອອກ ຫຼື ເຂດມີເງື່ອນໄຂແມ່ນໃຊ້ສະບົບນໍ້າສະປີງເກີ (ຈະປະຫຍັດກວ່າແບບໃຫ້ຖ້ວມໝົດແປງ).
ການໃຫ້ນໍ້າແກ່ຖົ່ວຂຽວ ພາຍຫຼັງປູກແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍດິນຈະຕ້ອງມີຄວາມຊຸ່ມທີ່ພໍດີເໝາະສົມພຽງພໍທີ່ຈະໃຫ້ເມັດຖົ່ວຂຽວດູດໄປໃຊ້ການໃຫ້ນໍ້າຈະໃຫ້ 2-3 ມື /ຄັ້ງ, ອາດຈະຫຼາຍກວ່ານັ້ນຂື້ນກັບປະເພດດິນ ແລະ ສະພາບພູມອາກາດໄລຍະຝັກອ່ອນ ແລະ ເມັດພັດທະນາເປັນໄລຍະທີ່ສໍາຄັນບໍ່ໃຫ້ດິນຂາດຄວາມຊຸ່ມຄວນຈະໃຫ້ 1-2 ມື/ຄັ້ງ. ເມື່ອຖົ່ວຝັກແກ່ປ່ຽນຈາກສີຂຽວເປັນສີດໍາ ຫຼື ນໍ້າຕານເຂັ້ມແມ່ນໃຫ້ຢຸດນໍ້າ.

8. ພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້
ພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ທີ່ມັກເກີດຂື້ນກັບພືດຕະກຸນຖົ່ວໂດຍສະເພາະແມ່ນຖົ່ວຂຽວມີຫຼາຍຊະນິດທີ່ມີລັກສະນະການລະບາດ ແລະ ການທໍາລາຍແຕກຕ່າງກັນດັ່ງມີລາຍລະອຽດລຸ່ມນີ້
1, ພະຍາດໃບດ່າງເຫຼືອງຂອງຖົ່ວຂຽວ (Mung bean Yellow Mosaic Virus) ເກີດຈາກເຊື້ອໄວຣັດຕະກຸນ Geminiviridae ສາມາດລະບາດກັບພືດຕະກຸນຖົ່ວຫຼາຍຊະນິດ. ອາການເລີ່ມເປັນທໍາອິດສ່ວນຫຼາຍ ແມ່ນຈະປະກົດ ເປັນສີເຫຼືອງ, ພາຫະນໍາເຊື້ອແມ່ນຈາກແມງຫວີ່ຂາວ (Bemisia tabaci) ຖ້າເກີດພະຍາດແມ່ນບໍ່ສາມາດຮັກສາໄດ້ຕ້ອງປ້ອງກັນບໍ່ຫົ້ແມງຫວີ່ຂາວລະບາດ. ຄວບຄຸມແມງຫວີ່ຂາວດ້ວຍຢາຂ້າແມງໄມ້,ແຕ່ຕ້ອງຮູ້ໄວ້ວ່າໃຊ້ໄດ້ສະເພາະໃນຊ່ວງຕົ້ນລະດູການເທົ່ານັ້ນ, ສີດ Imidachloprid (Imitaf 20 SL) 0.5 ml/l ຫຼື Admire 200 SL (Imidachlorpid) 0.25 ml/l, 2 – 3 ຄັ້ງ, 7 – 10 ວັນສີດທາງໃບ, ໃນໄລຍະທໍາອິດກ່ອນຖົ່ວອອກດອກ, ຢານີ້ມີ ສານຜິດສູງຕໍ່ເຜີ້ງ ແລະ ແມງທີ່ເປັນປະໂຫຍດອື່ນໆ, ຫ້າມນໍາໃຊ້ໃກ້ເວລາຖົ່ວຈະອອກດອກ ຫຼື ສີດນໍ້າສະກັດແກ່ນຂົມ ກະເດົາບົດ 50 ກຼາມ/ລິດ .

2, ພະຍາດລານໍ້າຄ້າງ ຫຼື ລາແປ້ງ (Downy mildew) ເກີດຈາກເຊື້ອລາ Oidium sp. ມັກເກີດໄລຍະຝົນຕົກ ຫຼື ມ້ອກ ຫຼາຍ, ອາກາດເຢັນການສະແດງອາການແມ່ນເປັນຝຸ່ນສີຂາວຢູ່ເທີງໃບ.    ການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດໃຫ້ເລືອກແນວພັນທີ່ ຕ້ານທານພະຍາດ. ຫວ່ານ ແລະ ປູກພືດເມື່ອໝັ້ນໃຈວ່າອຸນຫະພູມຈະສູງກວ່າ 26 ℃. ໃຫ້ໝັ່ນສໍາຫຼວດພື້ນທີ່ການຜະລິດ. ກໍາຈັດວັດສະພືດທີ່ຕິດເຊື້ອອອກຈາກສວນ. ຖ້າພົບເຫັນລາແປ້ງລະບາດຫຼາຍໃຫ້ສີດຢາຂ້າເຊື້ອລາ, ສີດ (2 – 3 ຄັ້ງ) Tilt 250 EC (0.05% ຫຼື 0.5 ml/l) ຫຼື Thiovit 80 WP (0.2% ຄື 2 g/l) ທຸກໆ 2 – 3 ອາທິດ .

3, ພະຍາດໃບຈຸດສີນໍ້າຕານຂອງຖົ່ວ (Leaf spot Disease) ເກີດຈາກເຊື້ອ: Cercosporacroenta ມັກເກີດໄລຍະ ຝົນເປັນຈູດສີນໍ້າຕານຕາມໃບ ແລະ ເກີດຕັ້ງແຕ່ໄລຍະຕົ້ນອ່ອນ ແລະ ຈະ   ລະບາດໜັກໄລຍະເກັບກ່ຽວ. ການປ້ອງກັນແມ່ນ ປູກແນວພັນຕ້ານທານ, ຫຼືກລ້ຽງປູກໄລຍະຝົນຕົກຫຼາຍ ຖ້າລະບາດໃຫ້ໃຊ້ຢາເບໂນມິວ 50%, ໄທໂອຟາເນດ-ເມທີວ 70% ອັດຕາ 15-20 ກຼາມ/ນໍ້າ 20 ລິດ

8. ແມງໄມ້ສັດຕູພີດທີ່ສໍາຄັນຂອງຖົ່ວຂຽວ
1. ເພ້ຍອອ່ນ (Aphis craccivora Koch) ຈະທໍາລາຍຖົ່ວຂຽວຕັ້ງແຕ່ເປັນຕົ້ນອ່ອນຈົນຕິດຝັກ, ມັກຈະ
ດູດນໍ້າລ້ຽງໃນສ່ວນຕ່າງໆຂອງພີດໃບ, ດອກ , ບໍລິເວນຍອດອ່ອນ ແລະ ໝາກອ່ອນ. ຖ້າທໍາລາຍຫຼາຍຈະເຮັດໃຫ້ຕົ້ນຢຸດຂະຫຍາຍຕົວ ຖ້າລະບາດໄລຍະຝັກອ່ອນເຮັດໃຫ້ເມັດລີບ .ການປ້ອງກັນໝັ້ນຕິດຕາມ ຖ້າລະບາດຫຼາຍແມ່ນສີດຄາຣ໌ໂບຊັລແຟນອັດ ຕາ 20% EC 50 ມິນລີລິດ /ນໍ້າ 20 ລິດ ຄວນສີດ 1 – 2 ຄັ້ງ, ຫ່າງກັນ 7 – 10 ວັນ .

2. ເພ້ຍໄຟ (Frankliniella williamsi ແລະ Megalurothrips usitatus) ຈະທໍາລາຍຖົ່ວຂຽວຕັ້ງແຕ່
ເປັນຕົ້ນອ່ອນຈົນຕິດຝັກ, ມັກຈະດູດນໍ້າລ້ຽງຍອດອ່ອນ, ໃບອ່ອນເຮັດໃຫ້ໃບຫຍໍ້ເຂົ້າ ແລະ ງໍ ,ຕົ້ນຈະເຕັ້ຍ, ໃບຜິດຮູບ. ເຂດທີ່ຖກືທໍາລາຍຮຸນແຮງຜົນຜະລິດເສຍຫາຍເຖີງ 80% ຖ້າລະບາດຫຼາຍແມ່ນສີດຄາຣ໌ໂບຊັລແຟນ 20% EC ອັດຕາ 50 ມິນລີລດ /ນໍ້າ 20 ລິດ ຄວນສີດ 1 – 2 ຄັ້ງ, ຫ່າງກັນ 7 – 10 ວັນ

3. ບົ້ງຮາໍໃບ (Leaf roller) ເກີດຈາກ ແມງກະເບື້ອກາງຄືນຈະກັດກິນໃບ, ດອກ ແລະ ເຈາະຝັກ ເພື່ອທໍາລາຍ
ເມັດພາຍໃນມັກລະບາດຮຸນແຮງໄລຍະຕົ້ນອ່ອນ , ອອກດອກ ແລະ ຝັກອ່ອນເຮັດໃຫ້ຜົນຜະລິດເສຍຫາຍຫຼາຍ. ການປ້ອງກັນຮັກ ສາແມ່ນຖ້າລະບາດຫຼາຍແມ່ນສີດຄາຣ໌ໂບຊັລແຟນ 20% EC ອັດຕາ 50 ມິນລີລິດ /ນໍ້າ 20 ລິດຄວນສີດ 1 – 2 ຄັ້ງ, ຫ່າງກັນ 7 – 10 ວັນ

4. ໜອນເຈາະຝັກ ແມງກະເບື້ອກາງຄືນເຂົ້າທໍາລາຍຊ່ວງອອກດອກ ແລະ ຕິດຝັກ. ໃຊ້ສານເຄມີໄຕຣອະໂຊຟອສ (40% EC) ອັດຕາ 50 ມິນລີລິດ/ນໍ້າ 20 ລິດ , ສີດໃນໄລຍະຖົ່ວອອກດອກຈົນເຖິງຕິດຝັກ.

10. ການເກັບກ່ຽວ ແລະ ວິທະຍາການຫຼັງການເກັບກ່ຽວ
ຖົ່ວຂຽວເປັນພືດທີ່ຝັກສຸກແກ່ບໍ່ພ້ອມກັນ, ຕ້ອງໄດ້ເກັບກ່ຽວ 2 ຄັ້ງ, ຄັ້ງທໍາອິດເມື່ອຖົ່ວຂຽວຝັກສຸກແກ່ 80% ແລະ ຄັ້ງ ທີ່ 2 ຫຼັງຈາກເກັບກ່ຽວຄັ້ງທໍາອິດໄດ້ 14 ວັນ . ຖ້າປູກແບບຫວ່ານ ແມ່ນຈະສາມາດເກັບໄດ້ຄັ້ງດ່ຽວເນື່ອງຈາກບໍ່ເປັນຖັນແຖວເວລາເຂົ້າເກັບຈະຢຽບຕົ້ນເຮັດໃຫ້ບໍ່ສາມາດເກັບໄດ້ຕື່ມ,
ຫຼັຈາກເກັບນໍາຝັກຖົ່ວຂຽວໄປຕາກແດດ, ເພື່ອຫຼຸດຄວາມຊຸ່ມຂອງຝັກ ແລະ ເມັດຫຼຸດລົງເຫຼືອ 11 – 13%, ນໍາຝັກຖົ່ວຂຽວໃສ່ເຄື່ອງແກະເມັດທີ່ມີຄວາມໄວໃນການໝູນ 550 ຮອບຕໍ່ນາທີ, ນາໍເມັດທີ່ໄດ້ມາທໍາຄວາມສະອາດດ້ວຍວິທີ ຮ່ອນ ແລະ ຝັດ, ແລ້ວນໍາໄປຕາກແດດເພື່ອຫຼຸດຄວາມຊຸ່ມໃຫ້ເຫຼືອປະມານ 11 – 12% ແລ້ວບັນຈເຸມັດໃສ່ເປົາປ່ານທີ່ ສະອາດ. ການເກັບຮັກສາຕ້ອງເກັບໃນສະຖານທີ່ສະອາດ, ອາກາດຖ່າຍເທໄດ້ດີ, ປາສະຈາກສັດຮາວີ ເຊັ່ນ: ໜູ, ມອດ, ມັດ…, ຮອງເປົາເມັດພັນໃຫ້ຂື້ນດ້ວຍໄມ້ ຫຼື ພາແລດ ຫຼີກລ້ຽງບໍ່ໃຫ້ເປົາຕິດກັບພື້ນ.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ເຕັກນິກການຜະລິດຖົ່ວຂຽວ, ສູນຄົ້ນຄວ້າພືດຜັກ ແລະ ພືດເສດຖະກິດ

ມັນຕົ້ນມີຊື່ວິທະຍາສາດວ່າ Manihot esculenta Crantz ແລະ ມີຕົ້ນກໍາເນີດຈາກເຂດຮ້ອນໃນທະວີບອາເມລິກາໃຕ້ ຕັ້ງແຕ່ພາກເໜືອຂອງອາກຊັງຕີນເຖິງພາກໃຕ້ຂອງສະຫະລັດອາເມລິກາ. ມັນຕົ້ນເປັນໄມ້ຢື້ືນຕົ້ນຂະໜາດນ້ອຍທີ່ຂະຫຍາຍພັນດ້ວຍລໍາຕົ້ນ ຫຼື ແກ່ນ , ເປັນພືດທີ່ມີອາຍຸຫຼາຍປີ ມີທ່າແຮງໃນການໃຫ້ຜົນຜະລິດທາດແປ້ງສູງທີ່ສຸດ ແລະ ສາມາດປູກໄດ້ເກືອບທຸກພືື້ນທີ່ທັງເຂດທົ່ງພຽງ ແລະ ພູດອຍ. ໂດຍສະເພາະໃນພືື້ນທີ່ທີ່ດິນບໍ່ ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ , ດິນທີ່ເປັນອາຊິດປານກາງ pH ຢູ່ໃນລະດັບ 4.5-7 ແລະ ມີປະລິມານນໍ້າຝົນທີ່ຕໍ່າ ຫຼື ຝົນຕົກ ບໍ່ຕົກປົກກະຕິ ແລະ ປູກພືດອື່ນໆບໍ່ໄດ້ຮັບຜົນ . ເຖິງວ່າມັນຕົ້ນຈະທົນໄດ້ດີກ່ວາພືດອື່ນໆ ໃນດິນທີ່ເປັນສົ້ມ ແລະ ດິນທີ່ບໍ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ ແລະ ຄວາມແຫ້ງແລ້ງແຕ່ມັນຕົ້ນກໍ່ຕ້ອງການຝຸ່ນຄືກັບພືດອື່ນໆ.ມັນຕົ້ນມີການຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີໃນອຸນຫະພູມຢູ່ລະຫວ່າງ 25-29°C ແລະ ສາມາດທົນທານຕໍ່ອຸນຫະພູມທີ່ຂື້ນສູງເຖິງ 38°C, ແຕ່ວ່າຈະຢຸດການຈະເລີນເຕີບໂຕເວລາອຸນຫະພູມຕໍ່າກວ່າ 15°C. ຖ້າອຸນຫະພູມຕໍ່າກວ່າ 0°C ລໍາຕົ້ນ ແລະ ຫົ ຂອງມັນຕົ້ນຈະຕາຍ.

ມັນຕົ້ນເປັນພືດທີ່ປູກງ່າຍ ແລະ ສາມາດຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ໃນດິນຫຼາຍປະເພດຍົກເວັ້ນດິນອີ່ມນໍ້າ ແລະ ນໍ້າ ຂັງ. ແຕ່ການປູກມັນຕົ້ນໃຫ້ໄດ້ຮັບຜົນຜະລິດສູງ ແລະ ມີຄວາມຍືນຍົງນັ້ນແມ່ນບໍ່ງ່າຍ. ຊາວກະສິກອນຈໍາເປັນຕ້ອງມີຄວາມຮູ້ດ້ານເຕັກນິກການຜະລິດ ແລະ ການຈັດການສວນປູກມັນຕົ້ນທີ່ຖືກຕ້ອງເພື່ອໃຫ້ສາມາດປູກມັນຕົ້ນໄດ້ຕະຫຼອດໄປ.

1 . ການກະກຽມເພື່ອປູກມັນຕົ້ນ
1.1 ການຄັດເລືອກພືື້ນທີ່
ມັນຕົ້ນສາມາດຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີໃນປະເພດດິນຕົມແກມຊາຍ ແລະ ດິນໜຽວ. ທົນທານຕໍ່ຄວາມແຫ້ງແລ້ງ ແຕ່ບໍ່ສາມາດຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ໃນດິນອົມນໍ້າ ຫຼື ນໍ້າຂັງ. ສະນັ້ນ, ການຄັດເລືອກພືື້ນທີ່ຄວນເປັນດິນໂນນ ຫຼື ບ່ອນທີ່ບໍ່ມີນໍ້າຂັງເພື່ອປູກມັນຕົ້ນຈຶ່ງໄດ້ຮັບຜົນດີ.

1.2 ວິທິການກະກຽມດິນ
ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວການກຽມດິນສາມາດເຮັດໄດ້ດ້ວຍແຮງງານຄົນ ຫຼື ລົດໄຖ. ການກຽມດິນດ້ວຍການໃຊ້ຈົກ ຂຸດຸຂຸມປູກໃນເນື້ອທີ່ບໍ່ກວ້າງ, ຜົນຜະລິດອາດຈະຕໍ່າກວ່າຖ້າເປັນພືື້ນທີ່ດິນຄ້ອຍຊັນການເຊາະເຈື່ອນຂອງດິນກໍ່ໜ້ອຍກວ່າ . ການນໍາໃຊ້ລົດໄຖໃຫ່ຍກຽມດິນແມ່ນເໝາະສົມກັບໃນເນື້ອທີ່ກ້ວາງ, ການຈະເລີນເຕີບດີ ແລະ ຜົນຜະລິດຈະສູງກວ່າ . ສາມາດໄຖກົບເສດພືດທີ່ຕົກຄ້າງຢູ່ເທິງໜ້າດິນ . ຄວນໄຖເລິກ 20-30 ຊມ ເພື່ອຖົມໃຫ້ເສດພືດຕ່າງໆເນົ່າເປື່ອຍເປັນຝຸ່ນ . ການໄຖຄັ້ງທໍາອິດຖ້າເປັນດິນບຸກເບີກໃໝ່ໃຫ້ນໍາໃຊ້ໄຖ 3 ຈານ, ແລ້ວຕາກດິນໄວ້ປະມານ 7 ວັນ ຫຼັງຈາກນັ້ນໃຫ້ໃຊ້ໄຖ 7 ຈານ ໄຖຄັ້ງທີ 2. ຫຼັງຈາກຍົກຄູແລ້ວປູກໄປເລີຍບໍ່ຄວນປະໄວ້ດົນເພາະດິນຈະແໜ້ນຄືນ.

1.3 ຮບ ແບບການກຽມດນ
ການກຽມດິນໄດ້ແບ່ງອອກເປັນ 3 ວິທີຫຼັກຄື: (1) ວິທິກຽມແບບບໍ່ຍົກຄູ, (2) ວິທິກຽມແບບຍົກຄູ ແລະ (3) ແບບເຮັດເປັນຮ່ອງ. ໂດຍຂື້ນກັບສະພາບຂອງພືື້ນທີ່: ສ່ວນດິນຄ້ອຍຊັນ ແລະ ດິນໂນນສາມາດໃຊ້ວິທີ່ກຽມດິນ ແບບພຽງໂດຍບໍ່ຈໍາເປັນຍົກຄູ ຫຼື ຍົກຄູກໍ່ໄດ້; ດິນພຽງ (ເຂດຮ່ອມພູ) ມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ນໍ້າຂັງຄວນຈະກຽມດິນ ໂດຍຍົກເປັນຄູເພື່ອໃຫ້ມີລະດັບສູງກວ່າພືື້ນດິນປູກກະຕິ ຫຼື ມີເງື່ອນໄຂສາມາດເຮັດເປັນຮ່ອງເພື່ຶຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງກ່ຽວກັບບັນຫານໍ້າຂັງ. ຍົກຄູໃຫ້ມີໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແຕ່ລະຄູ 1 – 1.2 ແມັດ.

1.4 ແນວພັນມັນຕົ້ນ
ມັນຕົ້ນແມ່ນມີຫຼາຍແນວພັນ ການເລືອກແນວພັນທີ່ເໝາະສົມແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນ. ໃນໄລຍະຫຼາຍ ປີຜ່ານມາສູນຄົ້ນຄວ້າກະສິກໍາເຂດຮ້ອນສາກົນ ແລະ ຄູ່ຮ່ວມງານໄດ້ເຮັດການທົດລອງຮ່ວມກັບຊາວກະສິກອນ ແລະ ສູນຄົ້ນຄວ້າທົດລອງເຫັນວ່າມີຫຼາຍແນວພັນທີ່ໃຫ້ຜົນຜະລິດສູງເຊັ່ນ: ລະຢອງ 11, ລະ ຢອງ 72, ກະເສດສາດ 50 (KU 50) ຈາກປະເທດໄທ ແລະ KM 98-1, KM 140 ຈາກຫວຽດນາມ ແນວພັນເຫຼົ່ານີ້ໃຫ້ຜົນຜະລິດ ແລະ ທາດແປ້ງສູງກວ່າແນວພັນພືື້ນເມືອງ ເຊັ່ນ: ແນວພັນຜະລິດຕະພາບຫົວສົດແມ່ນຢູ່ລະຫວ່າງ 21-39 ໂຕນ/ຮຕ/ປີ, ຂື້ນກັບຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງດິນ .

ຕາຕະລາງ 1. ຜົນການທົດລອງມັນຕົ້ນຮ່ວມກັບຊາວກະສິກອນໃນ 3 ແຂວງ, ປີ 2011 ແລະ 2015

1.5 ການຄັດເລືອກທ່ອນພັນ
ມັນຕົ້ນເປັນພືດທີ່ປູກດ້ວຍທ່ອນພັນ, ການຄັດເລືອກທ່ອນພັນທີ່ດີຈຶ່ງມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ. ທ່ອນພັນທີ່ຈະຄັດເລືອກໄວ້ປູກຄວນມີອາຍຸລະຫວ່າງ 8-18 ເດືອນ ແຕ່ທ່ອນພັນທີ່ເໝາະສົມທີ່ສຸດແມ່ນມີອາຍຸລະຫວ່າງ 10-12 ເດືອນ. ທ່ອນພັນທີ່ມີຄຸນນະພາບດີກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ມີຄວາມງອກທີ່ດີ, ມີຮາກຫຼາຍ ແລະ ຮາກຈະພັດທະນາເປັນຫົວ ມັນຈະສົ່ງຜົນໃຫ້ມີຜົນຜະລິດທີສູງຕາມມາ. ທ່ອນພັນທີ່ມີຄຸນນະພາບດີຄື: ທ່ອນພັນທີ່ໃຫ່ຍແຂງແຮງຕາ ຫຼື ຂໍ້ບໍ່ຫ່າງ ແລະ ບໍ່ຖືເກີນໄປ, ຕັດໃໝ່ໆ ແລະ ເປັນທ່ອນພັນທີ່ປອດພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ສັດຕູພືດ. ການຕັດລໍາທີ່ຈະນໍາ ມາເປັນພັນໃຫ້ຕັດສູງຈາກໜ້າດິນປະມານ 20 ຊມ.

1.6 ການເກັບຮັກສາທ່ອນພັນ
ທ່ອນພັນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍສໍາລັບເກັບໄວ້ເພື່ອໃຊ້ປູກໃນລະດູການຕໍ່ໄປ, ການເກັບຮັກສາກໍ່ຕ້ອງຮູ້ວິທິ ເກັບ ແລະ ໄລຍະເວລາ ໃນການເກັບຮັກສາໄວ້.ຖ້າເກັບທ່ອນພັນໄວ້ດິນ ທ່ອນພັນດັ່ງກ່າວຈະອອກຮາກ ແລະ ຍອດຫຼາຍ, ແລະ ລໍາແຫ້ງ. ເວລານໍາໄປປູກຄວາມງອກຂອງທ່ອນພັນຈະຫຼຸດລົງ . ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວ , ຫຼັງຈາກເກັບກູ້ບໍຄວນເກັບຮັກສາທ່ອນພັນໄວ້ດິນກວ່າ 2 ເດືອນ, ດີທີ່ສຸດ ແມ່ນເກັບໄວ້ປະມານ 1 ຫາ 2 ອາທິດ.

ວິທິເກັບທ່ອນພັນແມ່ນ ມັດເປັນລໍາຍາວ, ແຕ່ລະມັດຄວນມີປະມານ 20 ລໍາ ແລະ ເອົາໄປຕັ້ງເປັນລວມກັນ ໄວ້ເປັນຈຸ້ມແຕ່ລະຈູ້ມຄວນມີປະມານ 5-6 ມັດບໍ່ຕ້ອງຕັ້ງຕິດກັນເພື່ອໃຫ້ລົມສາມາດລ່ວງໄດ້,ຖ້າຈຸ້ມໃຫ່ຍຫຼາຍລົມ ບໍ່ລ່ວງຈະເກີດເຊື້ອືລາ ຫຼື ເພ້ຍແປ້ງ. ທ່ອນພັນຖ້າຖືກແດດຫຼາຍຈະແຫ້ງໄວ ຖ້າຮົ່ມຫຼາຍກໍ່ຈະເກີດເຊື້ອລາ ແລະ ເພ້ຍແປ້ງຄືກັນ, ຄວນເກັບໄວ້ຢູ່ກ້ອງຕົ້ນໄມ້ໃຫ້ມີແສງແດດສ່ອງໃສ່ . ຖ້າບໍ່ມີກ້ອງຕົ້ນໄມ້ໃຫ້ເອົາຕັ້ງເປັນກອງໄວ້ຢູ່ ກາງສວນກໍ່ໄດ້ແຕ່ກໍ່ບໍ່ໃຫ້ຫຼາຍກວ່າ 6 ມັດ ພ້ອມຖົມດິນໃສ່ບ່ອນທີ່ລໍາມັນຕິດດິນປະມານ 5-10 ຊມ.
ການເກັບຮັກສາອີກວິທິໜຶ່ງແມ່ນ ເກັບໄວ້ຢູ່ສ່ວນເມື່ອຕ້ອງການປູກຈຶ່ງຕັດໄປປູກໄດ້ເລີຍ.

1.7 ການກະກຽມທ່ອນພັນ
ທ່ອນພັນແມ່ນຕ້ອງໄດ້ກຽມກ່ອນປູກສ່ວນຫຼາຍແມ່ນ ໃຊ້ເລື່ອຍຕັດເພື່ອຫຼີກເວັ່ນບໍ່ໃຫ້ທ່ອນພັນຖືກ ກະທົບ ແລະ ແຕກການຕັດແມ່ນຕັດຊື່ ຫຼື ພຽງຈະໃຫ້ຜົນຜະລິດດີກ່ວາ . ຄວນໃຊ້ສ່ວນທາງກົກ ຫາ ສ່ວນກາງຂອງລໍາເທົ່ານັ້ນ. ຄວາມຍາວຂອງທ່ອນພັນທີ່ຈະປູກແມ່ນ 20-25 ຊມ (ມີຕາບໍ່ຕໍ່າກວ່າ 5 ຕາ). ທ່ອນ ພັນມັນຕົ້ນມີຕາຢາຍຕາມຂໍ້ຂອງທ່ອນພັນຊຶ່ງຕາເປັນບ່ອນແຕກງອກອອກເປັນລໍາມັນຕົ້ນ. ຖ້າໃຊ້ທ່ອນພັນນ້ອຍ ຫຼື ສັ້ນທາດອາຫານທີ່ມີຢູ່ໃນທ່ອນພັນຈະມີໜ້ອຍບໍ່ພຽງພໍ ຕົ້ນອອກມາກຈະນ້ອຍ ແລະ ບໍ່ແຂງແຮງ. ອີກບັນຫາໜຶ່ງທ່ອນພັນນ້ອຍ ຫຼື ສັ້ນຈະແຫ້ງຕາຍງ່າຍ. ສະນັ້ນ ຄວນໃຊ້ທ່ອນພັນທີ່ເໝາະສົມ ແລະ ມີຈໍານວນຕາປະມານ 5-7 ຕາ.

1.8. ວິທິການປູກ
ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວມັນຕົ້ນເຄີຍປູກດ້ວຍ 3 ວິທິຄື : ປູກນອນ, ປກເນີ້ງ ແລະ ປູກຕັ້ງ.

ວິທີປູກແບບນອນ: ແມ່ນຂຸດເປັນຂຸມເອົາທ່ອນພັນລົງໃສ່ແລ້ວຖົມດິນ ຫຼື ເຮັດເປັນຮ່ອງເລີກປະມານ 10 ຊມ, ວາງທ່ອນພັນລົງລວງນອນແລ້ວຖົມດິນິໃສ່ . ວິທິການປູກແບບນອນນີ້ຈະເປັນຫົວຢູ່ຕົ້ນກວ່າການປູກແບບເນີ້ງ ແລະ ແບບຕັ້ງ. ແຕ່ການປູກແບບນອນໃຊ້ແຮງງານ ແລະ ເວລາຫຼາຍກວ່າ .
ວິທິປູກແບບເນີ້ງ: ປັກທ່ອນພັນລົງໄປໃນດິນ 2/3 (2 ສ່ວນລົງໄປໃນດິນ ແລະ ເຫຼືອ 1 ສ່ວນຢູ່ເທີ່ງໜ້າດິນ ) ແລະ ອຽງໄປເບື້ອງໜຶ່ງ. ສ່ວນຫຼາຍມັນເປັນຫົວຢູ່ເບືື້ອງດຽວ ຖ້າມີລົມພັດແຮງຕົ້ນມັກລົ້ມລົງ .
ວິທິປູກແບບຕັ້ງ: ປັກັທ່ອນພັນລົງໄປໃນດິນປະມານເຄິ່ງໜຶ່ງ. ການປູກວິທິນີ້ຈະງອກໄວ, ເປັນຫົວຫຼາຍ ແລະ ເລີກກວ່າວິທິປູກນອນ ແລະ ປູກເນີ້ງ.
*ໝາຍເຫດ: (1). ການປູກແບບຕັ້ງ ແລະ ເນີ້ງໃຫ້ສັງເກດເບິ່ງຕາ, ບໍ່ຄວນປູກກັບດ້ານ; (2). ຖ້າທ່ອນພັນມີເພ້ຍແປ້ງບ່ອນທີ່ມີເງື່ອນໄຂສາມາດຊອກຊື່ຢາຂ້າເພ້ຍແປ້ງໃຫ້ແຊ່ຢາຂ້າເພ້ຍກ່ອນປູກ ; (3). ຍົກຄູແລ້ວປູກເລີຍດິນຈຶ່ງບໍ່ແໜ້ນ ; (4). ຖ້າຝົນຕົກຫຼາຍບໍ່ຕ້ອງປູກເພາະທ່ອນພັນຈະເນົ່າ.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ:ປື້ມຄູ່ມກ່ຽວກັບເຕັກນິກ ການປູກມັນຕົ້ນ, ສູນຄົ້ນຄວ້າກະສິກໍາເຂດຮ້ອນສາກົນ (CIAT)

ເນື່ອງຈາກວ່າດິນໃນແຕ່ລະພື້ນທີ່ ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນແຕກຕ່າງກັນ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຈຳເປັນຕ້ອງນຳຝຸ່ນມາໃສ່ເພື່ອໃຫ້ຕົ້ນຢາງມີການຈະເລີນເຕີບໂຕ ແລະ ສາມາດໃຫ້ນໍ້າຢາງດີ ມີຄຸນນະພາບສາມາດປາດຢາງໄດ້ໃນໄລຍະເວລາ 5-6 ປີ.

• ການໃສ່ຝຸ່ນ ຕ້ອງໃຫ້ຫ່າງຈາກຕົ້ນຢາງປະມານ 10-15 ຊັງຕີແມັດ

1. ການໃສ່ປຸ໋ຍກ່ອນປາດຢາງ

– ຄວນໃສ່ປຸ໋ຍຕາມອັດຕາ ແລະ ອາຍຸຂອງຕົ້ນຢາງ(ຕາຕະລາງ1)
– ສຳລັບພື້ນທີ່ຄ້ອຍຊັນ ຄວນໃສ່ປຸ໋ຍໂດຍວິທີຂຸດຂຸມ 2-3 ຂຸມຕາມແລວຊົງຟຸ່ມຂອງຕົ້ນຢາງ ແລະ ເອົາດິນຖົມ ເພື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຖືກເຊາະລ້າງຈາກນໍ້າຝົນ.
– ຄວນໃສ່ປຸ໋ຍໃນເວລາດິນມີຄວາມຊຸ່ມຊື່ນແຕ່ບໍ່ຄວນໃສ່ໃນລະດູແລ້ງ ຫຼື ມີຝົນຕົກລິນຕິດຕໍ່ກັນເປັນເວລາຫຼາຍວັນ

ຕາຕະລາງ 1: ເວລາ ແລະ ອັດຕາປຸ໋ຍທີ່ໃຊ້ກັບຕົ້ນຢາງກ່ອນໄລຍະປາດຢາງ

2. ການໃສ່ຝຸ່ນຫຼັງການປາດຢາງ

ເຮັດໂດຍວິທີການຂຸດຂຸມຂະໜາດ 40X 40 ຊັວງຕີແມັດ ໃນບໍລິເວນລະຫວ່າງແຖວຕໍ່ແຖວຄວນໃສ່ຝຸ່ນບົ່ມໃນເວລາດິນມີຄວາມຊຸ່ມພຽງພໍ ແລະ ໃສ່ກ່ອນປຸ໋ຍປະມານ 15 ຫາ 20 ວັນ

3. ວິທີເຮັດຝຸ່ນບົ່ມເປັນກອງ

ດິນທີ່ປູກຢາງພາລາສ່ວນໃຫ່ຍ ເປນທີ່ດິນທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນຕໍ່າການເພີ່ມອິນຊີໃນດິນທີ່ເໝາະສົມນັ້ນ ຄືການໃສ່ຝຸ່ນບົ່ມເພື່ອເພີ່ມຜົນຜະລິດຕໍ່ຢາງພາລາ ແລະ ຊ່ວຍຫຼຸດຜ່ອນປະລິມານການໃສ່ປຸ໋ຍລົງໄດ້ເຖິງ 25-50%

• ປະເພດຝຸ່ນແບ່ງອອກເປັນ 3 ປະເພດຄື:

1 ຝຸ່ນຄອກຂີ້ງົວ, ຂີ້ຄວາຍ, ຂີ້ໝູ
2 ຝຸ່ນພືດສົດ: ພືດທີ່ຍັງບໍ່ຕາຍ, ເນົ່າເປື່ອຍໄດ້ງ່າຍ
3 ຝຸ່ນບົ່ມຫຼືຝຸ່ນໝັກ: ມີສ່ວນປະສົມດັ່ງນີ້:

ຕາຕະລາງ 2: ວັດສະດຸສຳລັບເຮັດຝຸ່ນບົ່ມ ຫຼື ໝັກ

 ຂັ້ນຕອນການເຮັດຝຸ່ນ

ເອົາເສດພືດເຊັ່ນ: ເຟືອງ, ກາກອ້ອຍ, ແກບ, ຫຍ້າຄາ, ຕົ້ນສາລີ, ຕົ້ນອ້ອຍ, ຜັກຕົບ, ຕົ້ນຫຍ້າກັບພືດທີ່ມີຢູ່ແລ້ວຢຽດໃຫ້ແໜ້ນພ້ອມທັງຫົດນໍ້າໃຫ້ປຽກ, ຈາກນັ້ນແບ່ງມູນສັດ, ສານເລັ່ງ ແລະ ປຸ໋ຍເລັ່ງໂຮຍໃສ່ເທິງໃຫ້ທົ່ວເຮັດແບບນີ້ຈົນກວ່າກອງຝຸ່ນຈະສູງ 1-1,5 ແມັດ. ຊັ້ນເທິງສຸດໃຊ້ດິນທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນປົກໃຫ້ມີຄວາມໜາ 1-3ຊັງຕີແມັດ ເພື່ອປ້ອງກັນຄວາມຊຸ່ມ. ການປະຕິບັດງານ ແລະ ບົວລະບັດກອງຝຸ່ນອິນຊີນີ້ເຮັດໄດ້ໂດຍການໝັ້ນຫົດກອງຝຸ່ນໃຫ້ສະໝໍ່າສະເໝີໃຫ້ມີຄວາມຊຸ່ມໃນກອງ 5060% ໂດຍສັງເກດເບິ່ງກອງຝຸ່ນອິນຊີບໍ່ໃຫ້ແຫ້ງເກີນໄປ ຫຼື ປຽກຫຼາຍ ເພາະຈະເປັນການກະທົບຕໍ່ການຍ່ອຍສະຫຼາຍຂອງຈຸລິນຊີ. ພາຍຫຼັງໄດ້ 7-10 ວັນຕ້ອງປິ້ນກອ້ງຝຸ່ນເພື່ອລະບາຍອາກາດ ແລະ ຄວາມຮ້ອນພາຍໃນກອງ ແລະ ວັດສະດຸປະສົມເຂົ້າກັນ.

 ຝຸ່ນບົ່ມຕ້ອງສັງເກດເບິ່ງດັ່ງນີ້

1. ສີຂອງຝຸ່ນຈະເປັນສີນໍ້າຕານເຂັ້ມ
2. ເມືອຈັບເບິ່ງຈະອ່ອນ ແລະ ນຸ້ມດີ
3. ໃນກອງຝຸ່ນຈະປະກົດມີຫຍ້າເກີດຂື້ນ
4. ອຸນຫະພູມໃນກອງຝຸ່ນຈະໃກ້ຄຽງກັບອຸນຫະພູມຂ້າງນອກ

 ການນຳໃຊ້ຝຸ່ນບົ່ມໄປໃສ່ສວນຢາງພາລາ

ເມືອໄດ້ຝຸ່ນບົ່ມແລ້ວຊາວກະສິກອນ ກໍ່ສາມາດນຳເອົາຝຸ່ນໄປໃຊ້ໃນຕົ້ນຢາງພາລາໂດຍການຂຸດເປັນຂຸມທຳມະດາແລ້ວກໍ່ເອົາຝຸ່ນລົງໃສ່ຂຸມຕາມອັດຕາທີ່ໄດ້ແນະນຳຂ້າງເທິງ

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ຂໍ້ແນະນຳການໃສ່ຝຸ່ນຢາງພາລາ, ຂະແໜງສົ່ງເສີມກະສິກຳ-ປ່າໄມ້ ແຂວງຫຼວງນໍ້າທາ

ພູມສັນຖານຂອງປະເທດເຮົາ , ພືຶ້ນທີື່ສ່ວນໃຫ່ຍເປັນພູເຂົາສູງ ຊັນກວມເນືຶ້ອທີື່ ປະມານ 80% ໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ, ໃນເຂດພູດອຍປະຊາຊົນສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນເຮັດໄຮ່ດ້ວຍວິທີ ການຖາງປ່າໄມ້ ແລະ ຈູດ ໃນແຕ່ລະປີໄປຕາມຮອບວຽນຂອງປ່າເລົ່າແຕ່ 4 ຫາ 8 ປີ ຈຶ່ງກັບມາເຮັດຢູ່ບ່ອນເກົ່າ, ມັນໄດ້ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້, ຕາມວິທີດັ່ງເດີມທີ່ເຄີຍເຮັດກັນມາ.

ບາງເຂດການເຮັດສວນປູກພືດຕໍ່ເນືື່ອງໃນແຕ່ລະປີແມ່ນໃຊ້ລົດກຽມດິນໃນເຂດຄ້ອຍຊັນທີ່ບໍ່ນໍາໃຊ້ເຕັກນິກປ້ອງກັນການເຊາະເຈືື່ອນຂອງດິນໄຖດິນແຕ່ເທິງລົງລຸ່ມ. (ຄວາມຄ້ອຍຊັນຫຼາຍກວ່າ 25%) ເວລາຝົນຕົກລົງມາເຮັດໃຫ້ຊັ້ນດິນປູກຝັງທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບຸນໄຫຼເຊາະເຈືື່ອນລົງຫາພືຶ້ນທີ່ຕໍ່າສາຍນໍ້າມີຄວາມຕື້ນເຂີນຂື້ນ (ຮູບ 1).

1. ບັນຫາຂອງການນໍາໃຊ້ດິນຄ້ອຍຊັນ.

1 ມີການທໍາລາຍປ່າໄມ້ມາປູກພືດແບບບໍ່ໃຊ້ເຕັກນິກ.
2 ເກີດມີການເຊາະເຈືື່ອນເຮັດໃຫ້ເກີດການໄຫຼບ່າຂອງນໍ້າ.
3 ດິນເຊືື່ອມຄຸນນະພາບໄວ.
4 ດິນຊັ້ນໜ້າຖືກເຊາະລ້າງໄປທີ່ຕໍ່າ.
5 ການໄຖດິນໂດຍຄໍານຶງແຕ່ການປູກພືດບໍ່ຄໍານຶງເຖິງການສູນເສຍການເຊືື່ອມຄຸນຂອງດິນ.

6 ບໍ່ນໍາໃຊ້ເຕັກນິກການປັບປຸງດິນ.
7 ບໍານໍາໃຊ້ເຕັກນິກການປ້ອງກັນການເຊາະເຈືື່ອນຂອງດິນ

3. ເຕັກນິກສໍາລັບການແກ້ໄຂບັນຫາຂອງດິນໃນເຂດຄ້ອຍຊັນ.
3.1. ເຕັກນິກກະສິກໍາ-ປ່າໄມ້ (Agro forestry).

ເປັນເຕັກນິກທີື່ປູກພືດອາຍຸສັ້ນ ປະສົມກັບການປູກໄມ້ໃນປີທໍາອິດ ແລະ ປີທີ 2-3 ຍັງສາມາດປູກເຂົ້າ-ສາລີ ຫຼື ຖົ່ວໃສ່ຫວ່າງຕົ້ນໄມ້ທີ່ປູກ, ເປັນການບົວລະບັດຮັກສາທັງ 2 ພືດທີ່ປູກໃສ່ພື້ນທີ່ດຽວກັນ, ພາຍຫຼັງ 3-4 ປີ, ເມືື່ອຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່ແລ້ວຈຶ່ງຮັກສາໄມ້ໄວ້.

ໃນສະພາບພື້ນທີ່ຖ້າຄ້ອຍຊັນສູງເຖິງ 40% ຂື້ນໄປຊາວກະສີກອນ ມີພື້ນດິນພຽງພໍສາມາດປູກພືດໄຮ່ປະສົມກັບໄມ້ຕ່າງໆຄື:ໄມ້ສັກ, ໄມ້ດູ, ໄມ້ແດງ, ຕາມຄວາມຕ້ອງການຊົມໃຊ້ການປູກຮ່ວມກັນໄດ້ພຽງໄລຍະ 3 -4 ປີ, ດິນທີ່ນໍາໃຊ້ກາຍເປັນປ່າ ການປູກແບບນີ້ເປັນການເພີ່ມເນື້ອທີ່ປ່າໄມ້, ມີໄມ້ຊົມໃຊ້ໃນອານາຄົດ, ມີປະສິດທິພາບໃນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນ, ປັບ ປຸງສະພາບແວດລ້ອມ, ທີ່ດິນກະສິກໍາທີ່ມີຄວາມເຊື່ອມໂຊມກັບຄືນມາດີຂື້ນທາງດ້ານເສດຖະກິດ. ນອກຈາກສິ່ງທີ່ກ່າວມາ ຊາວກະສິກອນຍັງມີລາຍຮັບຜົນຜະລິດຂອງພືດ ໃນ 2-3 ປີ ທໍາອິດ, ເມື່ອຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່ແລ້ວກໍ່ໄດ້ຂາຍໄມ້ອີກ.

3.2. ການປູກພືດສະຫຼັບເປັນແຖບ.

ການປູກພືດແບບເປັນແຖບມນີ 2-3 ພືດສັບກັນຢ່າງເປັນລະບົບ ຕັດຕາມຄວາມຄ້ອຍຊັນປູກພືດຕະກຸນຖົ່ວຄື: ຖົ່ວດິນ, ຖົ່ວເຫຼືອງ, ຖົ່ວຂຽວ, ຖົ່ວອືື່ນ. ສະຫຼັບສາລີ, ເຂົ້າໄຮ່ຕາມລໍາດັບສາມາດຊ່ວຍໃຫ້ຜົນຜະລິດເພີ່ມຂື້ນ ທັງເປັນການປັບປຸງດິນມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ ພືດຕະກຸນຖົ່ວເຮັດໃຫ້ການດຶງດູດໄນໂຕເຈນຈາກອາກາດ ສ່ວນລໍາຕົນໃບສາມາດເຮັດຝຸ່ນຂຽວ ແລະ ຝຸ່ນບົມໄດ້

+ ຜົນດີຂອງການປູກພືດສະຫຼັບເປັນແຖບ.

– ຊ່ວຍລຸດຄວາມໄວຂອງກະແສນໍ້າໄຫຼບ່າໜ້າດິນໃນພື້ນທີ່ປູກ.
– ຊ່ວຍເພີ່ມການຊືມຊັບນໍ້າລົງໃນດິນໄດ້ດີຂື້ນ, ເຮັດໃຫ້ດິນມີຄວາມຊຸ່ມຊື່ນທີ່ຈະເປັນປະໂຫຍດຕ່່ພືດປູກ.
– ເຮັດໃຫ້ນໍ້າໄຫຼບ່າໜ້າດິນ ກະຈາຍຢ່າງສະໝໍ່າສະເໜີໄປທົ່ວພື້ນທີ່, ຊຶ່ງຈະຊ່ວຍລຸດຜ່ອນຄວາມແຮງຂອງການກັດເຊາະໜ້າດິນລົງ.
– ເປັນຄັນຮອງຮັບຕະກອນດິນ

3.3. ການປູກພືດເປັນແລວຕ້ານເຈືື່ອນ (ຄັນພືດ ແລະ ຄັນດີນ).

ວິທີນີ້ເໝາະສົມກັບຄວາມຄ້ອຍຊັນແຕ່ 30% ໂດຍໃຊ້ພືດຕະກຸນຖົ່ວທີ່ມີຮາກແກ້ວເລີກ ແລະ ຮາກຫຼາຍ ເປັນຄັນປອງກັນເຊາະເຈືື່ອນໄດ້ດີ. ການປູກເປັນແລວຄັນພືດປູກໃນຕົ້ນເດືອນພືດສະພາດິນມີຄວາມຊຸ່ມດ້ວຍວິທີຂຸດຮ່ອງຕາມເສັ້ນທີ່ໝາຍໄວເປັນແຖວຄູໄລຍະຫາງລະຫວາງແຖວ 50 ຊມ ເລີກ 5-8 ຊມ ໂຮຍແກ່ນຄັນພືດຕາມຮ່ອງທີຂຸດໃນປະລິມານ 15-20 ແກ່ນ/10ຊມ. ເອົາດິນປົກບາງໆ ຕິດຕາມເບິ່ງໃນ 1 ອາທິດ ບ່ອນໃດບໍ່ເກີດດີໃຫ້ສາມຄືນໃຫ້ພືດໃຫຍ່ທັນກັນ.

+ ຜົນດີຂອງການປູກພືດເປັນແລວຕ້ານເຈືື່ອນ (ຮູບ 3).

– ຊ່ວຍປ້ອງກັນການເຊາະລ້າງພັງທະລາຍຂອງດິນໄດ້ດີ.
– ຊ່ວຍປັບປຸງຄຸນນະພາບຂອງດິນໃຫ້ດີຂື້ນ ເຮັດໃຫ້ຊາວກະສິກອນນໍາໃຊ້ພື້ນທີ່ໄດ້ຢ່າງຖາວອນຕະຫຼອດໄປ.
– ຊ່ວຍເພີ່ມຜົນຜະລິດ ແລະ ລາຍໄດ້ໃນໄລຍະສັ້ນ ແລະ ໄລຍະຍາວ ເພື່ອຊ່ວຍປັບປຸງສະພາບສິ່ງແວດລ້ອມໃຫ້ດີຂື້ນ.
– ນໍາໃຊ້ຕົ້ນທຶນຕໍ່າ ແລະ ລົດຄວາມສຽງ.

ຕາຕະລາງ: ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແນວຄັນພືດ ແລະ ດິນທີື່ເໜາະສົມ ແມ່ນ ອິງໃສ່ຄວາມຄ້ອຍຊັນຂອງພື້ນທີ່

• ການປະກອບສ້າງໄມ້ໂຕເອ (A-Flame)

ໄມ້ໂຕເອ ສາມາດເຮັດໄດ້ ໂດຍການນໍາເອົາໄມ້ໄຜ່ ຫຼື ໄມ້ກົມທໍາມະດາທີ່ມີໃນທ້ອງຖິ່ນໂດຍໃຊ້ໄມ້ສອງລໍາທີ່ມີຄວາມຍາວ 2.10 m, ມັດປາຍໄມ້ຕິດກັນ ແລະ ໃຊ້ໄມ້ທີ່ມີຄວາມຍາວ 1.10 m, ມັດຕິດຂວາງເຄິ່ງກາງ ປະກອບເປັນຮູບຕົວເອ (A), ຊຶ່ງສູງຈາກໜ້າດິນ 1 m, ແລ້ວໃຊ້ມີດບາກເຄິ່ງກາງ ເພືື່ອເປັນເຄືື່ອງໜາຍທີ່ແນ່ນອນ ແລະ ໃຊ້ເຊືອກຜູກກ້ອນຫີນມັດຕິດຍອດສາມຫຼ່ຽມຂອງໄມ້ໂຕເອເພື່ອເປັນລູກ ດືງຖ່ວງນໍ້າໜັກ. (ຮູບ 4)

 ການວັດແທກເສັ້ນແລວລະດັບ

ການວາງເສັ້ນລະດັບໃຫ້ສະໝໍ່າສະເໝີເໝາະສົມກັບຄັນປູກພືດ ຫຼື ຂຸດຄັນດິນຈະວາງເສັ້ນລະດັບຕາມໜ້າຄ້ອຍ ດ້ວຍການນໍາໃຊ້ໄມ້ໂຕເອ A ວັດແທກ ວິທີປະຕິບັດເລີ່ມວາງຂາທັງສອງຂ້າງຂອງໄມ້ໂຕເອ A ໃຫ້ສະເໝີກັນ ໂດຍສັງເກດລູກລິ້ງໃຫ້ຕັ້ງສາກ 90 ອົງສາ ແລ້ວປັກຫຼັກໄມ້ໝາຍໄວ້ທີ່ຂາຂວາຂອງໄມ້ໂຕເອ A ຈາກນັ້ນຈຶ່ງຍ້າຍຂາຊາຍໄປແທນຈຸດ ບ່ອນວາງຂາຂວາຂອງໄມ້ໂຕເອ A ເຮັດໄປເລື້ອຍໆ ຈະໄດ້ເສັ້ນແລວລະດັບຕັດຕາມໜ້າຄ້ອຍສໍາເລັດເສັ້ນທີນຶ່ງແລ້ວເຮັດເສັ້ນທີສອງຕໍ່ໆໄປທົ່ວຜືນໄຮ່. ແລ້ວຈຶ່ງຂຸດໄປຕາມແລວທີ່ໝາຍໄວ້ (ຮູບ 5).

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ເຕັກນິກການປູກພືດປ້ອງກັນການເຊາະເຈືື່ອນ,ສູນພັດທະນາທີື່ດິນ ແລະ ຄຸ້ມຄອງການນໍາໃຊ້ຝຸ່ນ, ກົມຄຸ້ມຄອງ ແລະ ພັດທະນາທີ່ດິນກະສິກຳ

1. ການກຽມດິນ
ໄຖດິນໃຫ້ເລີກປະມານ 25-30 ຊັງຕີແມັດ. ຕາກແດດໄວ້ປະມານ 5-7 ວັນ ຫຼັງຈາກນັ້ນກໍ່ໄຖ ແລະ ຄາດອີກຄັ້ງໃສ່ຝຸ່ນຄອກ ຫຼື ຝຸ່ນບົ່ມໃນອັດຕາ 3-4 ໂຕນ/ໄລ່ ຈາກນັ້ນກໍ່ຍົກເປັນໜານປູກ, ການກຽມໜານປູກສາມາດເຮັດໄດ້ຫຼາຍແບບແລ້ວແຕ່ສະພາບພື້ນທີ່ປູກຄືດັ່ງລຸ່ມນີ້:
1 ປູກແບບບໍ່ຍົກໜານ ສຳລັບພື້ນທີ່ລະບາຍນໍ້າໄດ້ດີ ປັບພື້ນທີ່ໄດ້ສະໝໍ່າສະເໝີດີ ການປູກແບບນີ້ອາດປູກເປັນແຖວດຽວ ໃຊ້ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແຖວປະມານ 60-70 ຊັງຕີແມັດ, ລະຫວ່າງຕົ້ນ 50 ຊັງຕີແມັດ ຫຼື ປູກເປັາແຖວຄູ່ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແຖວຄູ່ 1 ແມັດ, ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແຖວ 50 ຊັງຕີແມັດ ລະຫວ່າງຕົ້ນ 50 ຊັງຕີແມັດ
2 ການປູກແບບຍົກໜານ ເໝາະສຳລັບພື້ນທີ່ປູກທີ່ມີປະລິມານນໍ້າໃຕ້ດິນສູງ ລະບາຍນໍ້າໄດ້ຍາກຂະໜາດໜານກວ້າງ 1,2 ແມັດ ມີຮ່ອງນໍ້າກວ້າງ 50 ຊັງຕີແມັດ ປູກເປັນ 2 ແຖວ ເທິງໜານປູກໂດຍໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແຖວ 70-100 ຊັງຕີແມັດ ລະຫວ່າງຕົ້ນ 50 ຊັງຕີແມັດ

2. ການປູກ
ການປູກສາມາດປະຕິບັດໄດ້ 3 ວິທີ ຕາມຕວາມເໝາະສົມຄື:
1 ໂດຍວິທີການຢອດເມັດໂດຍກົງລົງໃນຂຸມປູກຂຸມລະ 2-3 ເມັດ ຖ້າເມັດພັນມີເປີເຊັນຄວາມງອກ 80% ໃຊ້ເມັດພັນປະມານ 60-90 ກຼາມ/ໄລ່ ການປູກແບບນີ້ຊາວກະສິກອນນິຍົມກັນປະຕິບັດໃນພື້ນທີ່ປູກທີ່ມີຂະໜາດໃຫ່ຍ ແລະ ບໍ່ມີແຮງງານພຽງພໍໃນການຍ້າຍເບ້ຍລົງປູກ ຈຸດອ່ອນຂອງການປູກໂດຍວິທີນີ້ຄື: ຕົ້ນໝາກເຜັດອ່ອນແອອາດຖຶກມົດ ຫຼື ແມງອື່ນໆກັດກິນໃບເຮັດໃຫ້ສິ້ນເປືອງເມັດພັນ ແລະ ເສຍເວລາໃນການປູກສ້າມ
2 ນຳເມັດພັນມາຈຸ່ມນໍ້າແລ້ວໃຊ້ຜ້າຫໍ່ແລ້ວບົ່ມໄວ້ປະມານ 2 ວັນ ເມັດຈະງອກແລ້ວນຳໄປປູກ
3 ກ້າເບ້ຍໃນໜານກ້າເບ້ຍເສຍກ່ອນ ໜານກ້າເບ້ຍຄວນໃສ່ຝູ່ນສູດ 15-15-15 ໃນອັດຕາ 100 ກຼາມ/ແມັດ ໄຖດິນໃຫ້ເລີກປະມານ 25-30 ຊັງຕີແມັດ ຄວນໃຊ້ຟູລາດານໃນການກ້າເບ້ຍ ຫຼັງຈາກຫວ່ານເມັດໄດ້ 10 ວັນ ເມັດເລີ່ມງອກຖ້າມີຕົ້ນໜາແໜ້ນ ໃຫ້ຖອກແຍກ ຫຼັງຈາກມີມີໃບແທ້ເຈັມທີ່ແລ້ວ 2-3 ວັນ. ຫຼັງກ້າເບ້ຍໄດ້ 18 ວັນ ໃຫ້ຫົດດ້ວຍຝຸ່ນແອມໂມເນຍ (Urea) ລະລາຍນໍ້າໃນອັດຕາ 1 ກຼາມ/ນໍ້າ 200 ຊີຊີ ແລ້ວຫົດນໍ້າທັນທີ ການກ້າເບ້ຍດ້ວຍວິທີທຳມະກາ ທີ່ເມັດພັນຍັງບໍ່ງອກວິທີນີ້ຄວນປະສົມຢາປ້ອງກັນກຳຈັດເຊື້ອຣາທີ່ອາດຈະຕິດມາກັບເມັດ ກ່ອນນຳໄປກ້າໄດ້ແກ່: ອໍໄຣໄຊ ແ/ະ ໃນໜ້າໜານເບ້ຍຕວນຫົດດ້ວຍໄດໂຟລາແທນ 80 ຫຼື ໄດເທນເອັມ 45 ເພື່ອປ້ອງກັນພະຍາດເນົ່າ ເມື່ອເບ້ຍມີອາຍຸໄດ້ 30 ວັນຂຶ່ງຍ້າຍປູກໄດ້.

3. ການໃຫ້ນໍ້າ
ຫຼັງຈາກປູກຕວນໃຫ້ນໍ້ານນໍ້າດັ່ງນີ້: ຊ່ວງ 3 ວັນທຳອິດໃຫ້ນໍ້າວັນລະ 2 ຄັ້ງ ເຊົ້າ-ແລງ, ຊ່ວງ 4 ວັນຕໍ່ມາໃຫ້ນໍ້າວັນລະຄັ້ງ, ຊ່ວງອາທິດທີ່ 2 ເຖິງອາທິດທີ່ 4 ໃຫ້ນໍ້າອາທິດລະ 2 ຄັ້ງ, ຊ່ວງອາທິດທີ່ 5 ຂື້ນໄປແລ້ວໃຫ້ນໍ້າອາທິດລະຄັ້ງ. ການໃຫ້ນໍ້າຄວນໃຫ້ຕາມສະພາບພື້ນທີ່ ແແລະ ເບິ່ງຄວາມຊຸ່ມຂອງດິນ. ລະບົບການໃຫ້ນໍ້າແມ່ນມີຫຼາຍລະບົບຂື້ນກັບສະພາບ ແລະ ເງືອນໄຂ, ແຕ່ລະບົບການໃຫ້ນໍ້າແບບສາຍນໍ້າພຸພົບວ່າມີປະສິດຕິຜົນສູງ ແລະ ສາມາດຫຼູດຕົ້ນທຶນຄ່າແຮງງານໄດ້.

4. ການໃສ່ຝູ່ນ
ການໃສ່ຝຸ່ນແມ່ນຂື້ນກັບຊະນິດ ແລະ ຄຸນນະພາບຂອງດິນປູກ ໂດຍທົ່ວແນະນຳໃຊ້ຝຸ່ນສູດ 15-15-15 ຮອງພື້ນກ່ອນຍ້າຍປູກໃນອັດຕາ 50 ກິໂລແມັດ/ໄລ່ ແລະ ຫຼັງປູກໄດ້ 1 ເດືອນ ໃສ່ໃນອັດຕາ 50 ກິໂລ/ໄລ່ ອີກຄັ້ງໜຶ່ງ ວິທີການໃສ່ແມ່ນຝັງໃສ່ຂ້າງຕົ້ນ ຫ່ງອອກຈາກຕົ້ນປະມານ 10 ຊັງຕີແມັດ ໃນໄລຍະນີ້ໝາກເຜັດເລີ່ມຈະມີຕາດອກ(ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນດອກ) ມີຄວາມຕ້ອງການທາດອາຫານເສີມ. ດັ່ງນັ້ນຫຼັງຈາກໃສ່ຝຸ່ນໄດ້ປະມານ 1-2 ອາທິດ ຄວນສິດປູຍນໍ້າໃສ່ ເຊັ່ນ: ໃບຟູລານ ໃຫ້ທາງໃບຊຶ່ງໝາກເຜັດຈະສາມາດດູດໄປນຳໃຊ້ໄດ້ໄວຂື້ນ, ປຸ່ຍນໍ້າສິດໃຫ້ໃຫ້ທາງໃບນີ້ຄວນໃຫ້ຫຼັງເກັບກ່ຽວຜົນຜະລິດທຸກຄັ້ງໂດຍສິດປະສົມກັບຫຍ້າປ້ອງກັນ ແລະ ກຳຈັດສັດຕູ້ພືດ.

5. ການເກັບກ່ຽວ.
ການເກັບກ່ຽວໝາກເຜັດຈະເລີ່ມໃຫ້ຜົນຜະລິດ ຫຼັງຈາກຍ້າຍປູກໄດ້ 2 ເດືອນ ຫາ 3 ເດືອນ ໃນໄລຍະທຳອິດຜົນຜະລິດຈະໄດ້ໜ້ອຍ ແລະ ຈະຄ່ອຍໆ ເພີ່ມຂື້ນຕາມລຳດັບ. ເກັບກ່ຽວຜົນຜະລິດອາທິດລະຄັ້ງ ຜົນຜະລິດຈະເລີ່ມຫຼູດລົງເມື່ອໝາກເຜັດເລີ່ມແກ່, ເມື່ອໝາກເຜັດອາຍຸໄດ້ 6-7 ເດືອນ ຫຼັງຍ້າຍປູກຕົ້ນກໍ່ເລີ່ມຊຸດໂຊມ ແລະ ຢຸດໃຫ້ຜົນຜະລິດ ແຕ່ຖ້າມີການບົວລະບັດຮັກສາດີ ໝາກເຜັດຈະມີອາຍຸໄດ້ເຖິງ 1 ປີ