ການປູກມອນລ້ຽງມ້ອນເພືື່ອສາວໃໝຢູ່ໃນປະເທດເຮົາແມ່ນມີມາຕັ້ງແຕ່ດົນນານແລ້ວສ່ວນໃຫ່ຍແລ້ວທີ່ຜ່ານມາຍັງເປັນການລ້ຽງແບບພື້ນບ້ານ,ລ້ຽງເພືື່ອນໍາມາໃຊ້ສອຍພາຍໃນຄອບຄົວ ແລະ ເປັນອາຊີບເສີມເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງຂາດ ຄວາມຮູ້ທາງດ້ານເຕັກນິກວິຊາການ ຫຼື ແນວພັນທີມີຄຸນນະພາບເພືື່ອນໍາມາໃຊ້ເຂົ້າໃນວຽກງານດັ່ງກ່າວອັນເປັນສາຍເຫດທີ່ເຮັດໃຫ້ຜົນຜະລິດເສັ້ນໃໝທີ່ໄດ້ອອກມາຍັງມີຈໍານວນໜ້ອຍ ແລະ ມີຄຸນນະພາບຕໍ່າການປູກມ້ອນລ້ຽງມ້ອນເປັນອາຊີບໜຶ່ງທີ່ສ້າງລາຍຮັບໃຫ້ແກ່ຊາວກະຊິກອນໄດ້ເປັນຢ່າງດີ,ຕໍ່ເນືອງ ແລະ ຕະຫຼອດປີ. ແຕ່ເຖີງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມຊາວກະສິກອນຜູ້ທີຈະລ້ຽງມ້ອນປະສົບຜົນລໍາເລັດໄດ້ນັ້ນຈະຕ້ອງມີປັດໃຈຫຼາຍຢ່າງປະກອບເຊັ່ນ: ເຕັກນິກການປູກມອນ, ເຕັກນິກການລ້ຽງມ້ອນ,ເຕັກນິກໃນການສາວໃໝຖ້າເຂົ້າໃຈເຖີງບັນຫາເຫຼົ່ານີ້ກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ການປູກມອນລ້ຽງມອ້ນປະສົບຜົນສໍາເລັດໄດ້.
ມອນເປັນພືດຢືນຕົ້ນມີຖິ່ນກໍາເນີດຢູ່ເຂດອາຊີສາມາດຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີໃນເຂດຮ້ອນ ແລະ ໃນດີນເກືອບທຸກປະເພດ ຍົກເວັ້ນໃນດິນທີມີນໍ້າຖ້ວມຂັງມີການລະບາຍນໍ້າໄດ້ຢາກເປັນພືດທີື່ມີຄວາມສາມາດທົນຕໍ່ຄວາມແຫ້ງແລ້ງໄດ້ດີມີຄວາມຕ້ອງການຄວາມຊຸ່ມເລັກນ້ອຍໃນໄລຍະປູກໃໝ່ແຕ່ຕົ້ນມອນຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີໃນລະດູຝົນສໍາລັບລະດູແລ້ງຈະເປັນຊ່ວງໄລຍະການພັກໂຕຂອງຕົ້ນມ້ອນ.
ລໍາຕົ້ນ ແລະ ງ່າ: ມີລໍາຕົ້ນສູງໃຫ່ຍຕັ້ງຊືື່,ມີກິ່ງງ່າຫຼາຍ ແຕ່ມ້ອນທີປູກເພືື່ອລ້ຽງມອ້ນລໍາຕົ້ນຈະບໍ່ສູງເພາະມີການຕັດແຕ່ງໃນທຸກໆປີ.
ໃບ: ລັກສະນະຮູບຮ່າງຂະໜາດ, ຄວາມໜາຂອງໃບຈະແຕກຕ່າງກັນຕາມແຕ່ລະແນວພັນ
ຮາກ: ປະກອບດວ້ຍຮາກແກ້ວ, ຮາກແໜງ ແລະ ຮາກຝ້ອຍ ແຕ່ມ້ອນທີຂະຫຍາຍພັນດ້ວຍການປັກຊໍາຈະມີແຕ່ຮາກແໜງ ແລະ ຮາກຝອຍ ໂດຍຮາກແໜງຈະທໍາໜ້າທີຢຸດລໍາຕົ້ນ ແລະ ງ່າສ່ວນຮາກຝອຍມີໜ້າທີດູດອາຫານ,ນໍ້າເພືື່ອ ຫຼື ລ້ຽງລໍາຕົ້ນ, ງ່າ ແລະ ໃບ ດອກ ແລະ ໝາກ: ໂດຍທົ່ວໄປມ້ອນເປັນພືດທີມີດອກຕົວຜູ້ ແລະ ດອກຕົວແມ່ ແຍກກັນ
ຄົນລະຕົ້ນແຕ່ບາງສະນິດພັນອາດຈະມີດອກຕົວຜູ້ ແລະ ດອກຕົວແມ່ຢູ່ໃນຕົ້ນດຽວກັນ. ດອກມ້ອນຈະມີລັກສະນະເປັນກຸ່ມຕິດກັນເປັນຊໍ່ເມືື່ອດອກຕົວແມ້ໄດ້ຮັບການປະສົມພັນຈະປ່ຽນເປັນໝາກ ເຊີງມີລັກສະນະເປັນຊໍ່ປະກອບດ້ວຍ ເມັດນ້ອຍໆຈໍານວນຫຼາຍເກາະຕິດກັນ.
ໃບມ້ອນຄືອາຫານຊະນິດດຽວທີ່ດີທີ່ສຸດສໍາລັບລ້ຽງມ້ອນ, ນອກຈາກໃບແລ້ວ ໝາກມອນຍັງສາມາດນໍາຮັບປະທານໄດ້ ເຊີງມອນທີຮູ້ຈັກກັນທົ່ວໆໄປໃນປະຈຸບັນຈະແບ່ງອອກເປັນສອງຊະນິດຄື: ມອນທີປູກເພືອໃຊ້ລ້ຽງມ້ອນ ແລະ ມອນທີ ປູກເພືື່ອກິນໝາກ

I. ຂັ້ນຕອນການປູກມ້ອນ
1 ການເລືອກສະຖານທີປູກ
ມ້ອນສາມາດປູກໄດ້ໃນສະພາບອາກາດຂອງທຸກພາກໃນປະເທດເຮົາແຕ່ຖ້າຈະໃຫ້ການປູກມ້ອນໄດ້ຮັບຜົນດີຄວນປູກໃນດິນຊາຍແກມຕົມ, ມີການລະບາຍນໍ້າໄດ້ດີ,ພື້ນທີໃນການປູກມ້ອນບໍ່ຄວນຢູ່ຫ່າງໄກຈາກເຮືອນລ້ຽງມ້ອນຈົນເກີນໄປທັງນີ້ເພືື່ອສະດວກໃນການເກັບໃບມ້ອນຈະໄປລ້ຽງມ້ອນ ແລະ ບໍ່ຄວນປູກມອນໄກ້ກັບໂຮງງານອຸດສະຫະກໍາ,ສະຖານທີສວນປູກຢາສູບ,ສວນຜັກ ຫຼື ສວນໄມ້ໃຫ້ໝາກທີມີການໃຊ້ສານເຄມີ ເພາະອາດເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ການລ້ຽງມ້ອນ.
2 ແນວພັນມ້ອນ
ມ້ອນທີໃຊ້ສໍາລັບລ້ຽງມ້ອນທີພົບເຫັນຢູ່ໃນປະເທດເຮົາມີຫຼາຍກວ່າ 20 ຊະນິດ ຊຶ່ງເອີ້ນຊືແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນໂດຍຈະແຍກອອກເປັນ 2 ປະເພດໃຫ່ຍໄດ້ແກ່:
 ມ້ອນແນວພັນພື້ນເມືອງ
ມອນແກ້ວ,ມ້ອນຕາດໍາ,ມ້ອນນ້ອຍ,ມ້ອນໃບໃຜ່,ມ້ອນຂີ້ຮີດ,ມ້ອນຢວກ, ມ້ອນປາງຍອດດໍາ,ມ້ອນປາງຍອດຂາວ ແລະ ອືື່ນໆ ຊຶ່ເປັນມ້ອນທີທົນທານຕໍ່ພະຍາດ-ແມງໄມ້ ແລະ ສະພາບແຫ້ົ້ງແລ້ງ ໃຫ້ຜົນຜະລິດປະມານ 1,500 – 2 ,000 ກິໂລ/ໄລ່/ປີ
 ມ້ອນແນວພັນປັບປຸງ
ມ້ອນ ບລ60, ມ້ອນ ນມ 60, ມ້ອນຈີນ ແລະ ອືື່ນໆ ເປັນແນວພັນທີມີໃບໜາ, ອ່ອນນຸ່ມໃຫ້ຜົນຜະລິດດີປະມານ 3,000 – 4,000 ກິໂລ/ໄລ່/ປີ

II. ລະດູການປູກ
ລະດູການປູກຈະຢູ່ໃນຊວງຕົ້ນລະດູຝົນປະມານເດືອນພືດສະພາເພາະ ຄວາມຊຸ່ມຂອງດິນຈະຊວຍໃຫ້ຕົ້ນມອນທີ່ປູກໃໝ່ສາມາດຕັ້ງຕົວໄດ້ໄວ, ບໍ່ສິນເປືອງແຮງງານໃນການຫົດນໍ້າ. ວິທີການປູກທີ່ນິຍົມປູກມີ 2 ວິທີຄື:
• ນໍາທ່ອນແນວພັນມອນໄປປູກໃນສວນໂດຍກົງ ເປັນການປູກທີນໍາເອົາແນວພັນທີຕັດມາແລ້ວນໍາໄປປູກໂດຍການປັກທ່ອນພັນລົງໃຫ້ເລີກປະມານ 3 ສ່ວນ 4 ຄວາມຍາວຂອງທ່ອນພັນ ຫຼື ໃຫ້ມີຕາຢູ່ເໜືອໜ້າດິນ 1 ຕາປູກ 2 /ຂຸມ.
• ການນໍາແນວພັນທີປັກຊໍາກ່ອນນໍາມາປູກ ເປັນການປູກທີນໍາເອົາແນວພັນທີ່ປັກຊໍາໄວ້ກອນປະມານ 4 ເດືອນຂື້ນໄປ,ວິທີນີ້ຈະເຮັດໃຫ້ໄດ້ຮັບຜົນດີ.

1 ການກະກຽມດິນປູກ
ກ່ອນປູກຄວນໄຖດິນໃຫ້ເລີກປະມານ 30-35 ຊັງແມັດ ຕາກດິນໄວ້ປະມາ 7-10 ວັນ ເພືື່ອເປັນການກໍາຈັດວັດສະພືດ,ຖ້າເປັນດິນທີເສີມຄຸນນະພາບຄວນຮອງພື້ນດວ້ຍຝຸ່ນຄອກ ຫຼື ຝຸ່ນບົ່ມໃນອັດຕາ 1,000 ກິໂລ/ໄລ່, ຖ້າດິນເປັນກົດ ຄວນໃຊ້ປູນຂາວໃນອັດຕາສ່ວນ 70 ກິໂລ/ໄລ່ ແລ້ວຄາດໃຫ້ລະອຽດ
2 ໄລຍະຫ່າງໃນການປູກ
ການປູກມ້ອນຄວນປູກໄປທາງທິດເໜືອຫາໄຕ້ເພືື່ອເຮັດໃຫ້ໃບມ້ອນໄດ້ຮັບແສງດີໄລຍະຫ່າງໃນການປູກຄວນຄໍານຶງເຖີງເຄືື່ອງຊ່ວຍແຮງເພືື່ອໃຫ້ສະດວກ ແລະ ການໄຖຄວນດິນໃນການເກັບໃບມ້ອນໂດຍທົ່ວໄປມັກຈະປູກໃນ ໄລຍະຫ່າງດັ່ງນີ້:
ຕາຕະລາງ: ການນໍາໃຊ້ເຄືື່ອງຊ່ວຍໃນການປູກ

3 ວິທີການປູກ
ການປູກມ້ອນທີເປັນງ່າຊໍາຕ້ອງຂຸດເປັນຮອງຫຼັງຈາກນັ້ນໃຊ້ຝຸ່ນຄອກ ຫຼື ຝຸ່ນບົ່ມຮອງພື້ນກົ້ນຂຸມນໍາເອົາເບັ້ຍມ້ອນທີ່ກກຽມໄວ້ນໍາມາປູກເປັນແຖວຂອງເຊືອກ ທີເນັ່ງໄວ້ນໍາດິນມາຖົ່ມໃຫ້ຈົ່ງຍອດເທີງໜ້າດິນປະມານ 15-20 ຊັງຕີແມົດ ແລ້ວ ຢຽບໃຫ້ແໜ້ນ.

III. ການບົວລະບັດຮັກສາສວນມ້ອນ
ການບົວລະບັດຮັກສາສວນມ້ອນຢ່າງຖືກຕ້ອງ ແລະ ສະໝໍ່າສະເໝີເປັນເລືື່ອງສໍາຄັນເພາະຈະເຮັດໃຫ້ຈະໄດ້ຕົ້ນມ້ອນມີອາຍຸຍືນເຖີງ 10 ປີ ໃຫ້ຜົນຜະລິດ ສູງ,ໃບມ້ອນມີຄຸນນະພາບດີເມືື່ອນໍາໄປລ້ຽງມ້ອນຈະໄດ້ມ້ອນແຂງແຮງ ແລະ ໃຫ້ ຜົນຜະລິດສູງ. ສະນັ້ນການບົວລະບັດຮັກສາສ່ວນມ້ອນຄວນປະຕິບັດດັ່ງນີ້:
• ການກໍາຈັດວັດສະພືດ: ເປັນທີຮູ້ກັນດີແລ້ວວັດສະພືດທີເກີດໃນສວນມ້ອນເປັນສາຍເຫດເຮັດໃຫ້ຕົ້ນມ້ອນຈະເລີນເຕີບໂຕຊ້າເນືື່ອງຈາກວັດສະພືດຈະຍາດແຍ່ງທາດອາຫານ ແລະ ນໍ້າໃນດິນຈາກຕົ້ນມ້ອນສະນັ້ນຄວນມີການກໍາຈັດວັດສະພືດຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີ ນອກຈາກນີ້ການກໍາຈັດວັດສະພືດຍັງເປັນການທໍາລາຍບ່ອນລີ້ຊ້ອນຂອງພະຍາດ ແລະແມງໄມ້ອີກດ້ວຍ.
• ການໄຖຄວນດິນ: ການໄຖພວນດິນແມ່ນເພືອເຮັດໃຫ້ດິນຍົງມີການລະບາຍອາກາດໄດ້ດີ, ເພືື່ອເປັນການຊ່ວຍໃນການຍອຍສະຫຼາຍອີຊີວັດຖຸໃນດິນໄດ້ໄວຂື້ນ, ເພືື່ອເຮັດໃຫ້ຮາກມ້ອນຂະຫຍາຍຕົວແຂງແຮງສາມາດດູດທາດອາ ຫານ ແລະ ນໍ້າໄປລ້ຽງລໍາຕົ້ນໄດ້ດີ ການໄຖພວນດິນຄວນໄຖຢ່າງນອຍ 2 ຄັົ້ງ/ປີ.
• ການຮັກສາຄວາມຊຸ່ມຂອງດິນ: ນໍ້າເປັນປັດໃຈສໍາຄັນໃນການຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງຕົ້ນມອນຖ້າສະພາບດິນແຫ້ງແລ້ງຫຼາຍຈະເຮັດໃຫ້ໃບມ້ອນຫຼົ່ນ, ການຈະເລີນເຕີບໂຕຊ້າໃນກົງກັນຂ້າມມ້ອນຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີໃນລະດັບຄວາມຊຸ່ມທີເໝາະສົມແຕ່ຖ້າຄວາມຊຸ່ມຂອງດິນຫຼາຍເກີນໄປຕົ້ນມ້ອນກໍ່ຈະບໍ່ຈະເລີນເຕີບໂຕ ແລະ ຕົ້ນຫ່ຽວໄດ້. ດັ່ງນັ້ນຄວນຮັກສາຄວາມຊຸ່ມໃນດິນໃຫ້ເໝາະສົມ.
• ການປູກພືດຄຸມດິນ ເຊັ່ນ: ການປູກພືດຕະກຸນຖົ່ວເປັນການຊ້ວຍປ້ອງກັນການລະເຫີຍນໍ້າຈາກໜ້າດິນ,ຊ່ວຍຄຸມວັດສະພືດ ແລະ ເພີ່ມທາດອາຫານໃນດິນ.
• ການໃຊ້ເສດວັດຖຸຄຸມດິນ ເຊັ່ນ: ເຟືອງແຫ້ງ,ໃບໄມ້ແຫ້ງ,ແກບປົກຄຸມລະຫວາງແຖວຕົ້ນມ້ອນເພືື່ອຮັກສາຄວາມຊຸ່ມຂອງດິນ ແລະ ເພີມອິນຊີວັດຖຸໃຫ້ກັບດິນ.

• ການໃຫ້ນໍ້າ ຄວນມີການໃຫ້ນໍ້າໃນຊວງລະດູແລ້ງປະມານເດືອນລະຄັ້ງ ໂດຍວິທີປ່ອຍນໍ້າເຂົ້າຕາມໜານ ຫຼື ໃຊ້
ລະບົບນໍ້າຢອດ.
• ການລະບາຍນໍ້າໃນຊວງລະດູຝົນອາດຈະມີນໍ້າຂັງເຊີງຈະເຮັດໃຫ້ເກີດ ຄວາມເສັຍຫາຍແກ່ຕົ້ນມ້ອນໄດ້ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຈໍາເປັນຕ້ອງໄດ້ລະບາຍນໍ້າອອກຈາກສວນມອນເພືື່ອເຮັດໃຫ້ຕົ້ນມ້ອນສາມາດຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ຢ່າງຕໍ່ເນືອງ.
• ການໃສ່ຝຸ່ນຄວນມີການໃສ່ຝຸ່ນຫຼັງການຕັດແຕ່ງ ເພືື່ອເປັນການເພີມທາດອາຫານແກ່ດິນໂດຍທົ່ວໄປການໃສ່ຝຸ່ນຄວນຢູ່ໃນຊ່ວງຕົ້ນລະດູຝົນ ແລະ ຢ່າງນ້ອຍ 2 ຄັ້ງ/ປີ ຝຸ່ນທີໃຊ້ມີຢູ່ 2 ຊະນິດຄື:
(1) ຝຸ່ນບົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກ ຄວນໃສ່ໃນອັດຕາປະມານ 1,000 ກິໂລ/ໄລ່/ປີ ການໃສ່ແມ່ນໃສ່ລະຫວາງແຖວໂດຍແບ່ງໃສ່
ສອງຄັ້ງ ການໃສ່ຝຸ່ນບົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກເປັນການປັບປຸງໂຄງສ້າງຂອງດິນ.
(2) ຝຸ່ນເຄມີ ໄດ້ແກ່ສູດ 16-8-8 ຫຼື 15-15-15 ຄວນໃສ່ອັດຕາປະມານ 100 ກິໂລ/ໄລ່/ປີ ໂດຍແບ່ງໃສ່ສອງຄັ້ງຫຼັງການຕັດຕໍ່າ ຫຼື ເກັບກ່ຽວໃບ ໃນຊວງເດືອນ ມິຖຸນາ ແລະ ເດືອນຕຸລາ .ການໃສ່ຝຸ່ນຄວນໃສ່ຝຸ່ນບົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກເປັນຫຼັກ ນອກຈາກນີ້ທຸກໆ 2-3 ປີ ຄວນໃສ່ປູນຂາວເພືື່ອປັບປຸງສະພາບຄວາມເປັນກົດເປັນດ່າງຂອງດິນໃນອັດຕາ 60-70ກິໂລ/ໄລ່.

IV. ການປ້ອງກັນກໍໍາຈັດພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້
1 ພະຍາດຮາກເນົ່າ
 ລັກສະນະການທໍາລາຍ ໃບຈະຫ່ຽວຄ້າຍຄືນໍ້າຮ້ອນລວກໂດຍສະເພາະໃບອ່ອນບໍລິເວນໃກ້ຍອດງ່າ ທີຖືກທໍາລາຍຈະຕາຍໃນເວລາຕໍ່ມາເມືື່ອຂູດເບີງບໍລິເວນຮາກທີຖືກທໍາລາຍຈະເປື່ອຍ ແລະ ມີກິນເໝັນ,ໃບຈະລົ້ນ ແລະ ຕາຍໃນເວລາຕໍ່ມາ.
 ການປ້ອງກັນກໍາຈັດ
• ຂູດຕົ້ນມອນທີື່ຖືກພະຍາດທໍາລາຍເຜົ່າໄຟຖີ້ມ.
• ເວລາໄຖພວນດິນບໍ່ຄວນໃຫ້ຕັດຮາກມອນ.
2 ພະຍາດໃບດ່າງ
 ລັກສະນະການທໍາລາຍ
• ໃບມ້ອນຈະບິດບ້ຽວ
• ໃບມີສີເຫຼືອງຊີດ
• ລໍາຕົ້ນຫ່ຽວບໍ່ແຕກແໜງ
• ໃບນ້ອຍຜິດປົກກະຕິ
3 ເພັ້ຍແປ້ງ
 ລັກສະນະການທໍາລາຍ
• ເພ້ຍແປ້ງຈະເຂົ້າທໍາລາຍບໍລິເວນຕາ ແລະ ໃບມ້ອນທີ່ຍັງອ່ອນ
 ການປ້ອງກັນກໍາຈັດ
• ຂູດຕົ້ນມ້ອນທີ່ເປັນພະຍາດນໍາໄປເຜົ່າໄຟຖີ້ມ.
• ເວລາໄຖພວນດິນບໍ່ໃຫ້ຮາກຂອງຕົ້ນມ້ອນໄດ້ຮັບບາດແຜ.
• ການຕັດແຕ່ງຄວນໃຊ້ອຸປະກອນທີ່ຄົມ ຫຼື ເຂົ້າເພືື່ອບໍ່ໃຫ້ກິ່ງງ່າໄດ້ຮັບການບວມຊໍ້າ

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: file:///C:/Users/AIDC94/Downloads/7TwD4lW3zpPJKjIQ.pdf
http://www.esanpedia.oar.ubu.ac.th/sompornrat/?page_id=65
http://www.m-group.in.th/article/บทความ/การปลูกหม่อน.html

ຜັກກະລໍ່າປີເປັນພືດຜັກຊະນິດໜຶີ່ງ ໃນເມືີ່ອກ່ອນການປູກຜັກກະລໍ່າປີແມ່ນຈະປູກໄດ້ດີສະເພາະ່ຊວງລະດູຝົນ ຫຼື ໃນເຂດທີີ່ມີອາກາດຂ້ອນຂ້າງໜາວເຢັນເຊັ່ນ: ເຂດພູພຽງບໍລິເວນ (ປາກຊ່ອງ), ເມືອງກາສີ, ແຂວງວຽງຈັນ, ແຂວງໄຊສົມບູນ ແລະ ອີກບາງເຂດທີີ່ມີອາກາດໃກ້ຄຽງກັນ. ຕໍໍ່ມາເລີີ່ມນິຍົມກັນບໍລິໂພກຫຼາຍຂຶື້ນຈິີ່ງໄດ້ມີການພະຍາຍາມໃນການປູກຜັກກະລໍ່ານອກລະດູຫຼາຍຂຶື້ນ ແລະ ເລີີ່ມມີການປັບປຸງພັນເພືີ່ອໃຫ້ມີຄວາມທົນທານຕໍໍ່ຄວາມຮ້ອນຫຼາຍຂຶື້ນ.
ລໍາຕົ້ນ: ກະລໍ່າປີເປັນພືດລົ້ມລຸກລະດູດຽວມີລັກສະນະຮູບຊົງມົນ, ກົມສູງປະມານ 25-45 ຊັງຕີແມັດ, ເປືອກຂອງລໍາຕົ້ນມີລັກສະນະສີຂາວເປັນຂໍໍ້ໆທີີ່ເກີດຈາກຕາຂອງໃບ. ຮາກ: ສ່ວນລະບົບຮາກຂອງກະລໍ່າປີເປັນລະບົບຮາກແກ້ວ ແລະ ມີ ຮາກຂະແໜ່ງແຕກອອກດ້ານຂ້າງ ແລະ ມີຮາກຝອຍຢູ່ບໍລິເວນປາຍຂອງຮາກຂະແໜ່ງ, ຮາກຂະແໜ່ສາມາດຢັ່ງລົງເລິກໄດ້ເຖິີ່ງ 30 ຊັງຕີແມັດ ມີລັກສະນະແຕກອອກດ້ານຂ້າງ. ໃບ: ໃບຂອງຜັກກະລໍ່າປີມີຫຼາກຫຼາຍສີສັນແຕກຕ່າງກັນອອກໄປຂຶື້ນກັບແຕ່ລະສາຍພັນ ເຊິີ່ງໃບເປັນພາກສ່ວນທີີ່ນໍາມາບໍລິໂພກ, ໃບຈະຫຸ້ມລໍາຕົ້ນອັດແໜ້ນແຕ່ລະຫົວຈະມີນໍ້າໜັກປະມານ 0.8-2 ກິໂລກຣາມ. ດອກ: ຜັກກະລໍ່າປີຈະອອກດອກເປັນຊໍໍ່ເປັນດອກສົມບູນເພດທີີ່ມີເກສອນຜູ້ ແລະ ເກສອນແມ່ຢູ່ໃນດອກດຽວກັນ, ຊອກດອກຈະແທງອອກຈາກໃຈກາງຂອງຫົວປະກອບມີການດອກຍາວ 30-80 ຊັງຕີແມັດ, ປະກອບດ້ວຍກີບຮອງດອກສີຂຽວ 4 ອັນ ຖັດຈາກດ້ານໃນເປັນກີບດອກສີເຫຼືອງສົດຈໍານວນ 4 ກີບ, ດ້ານໃນສຸດມີເກສອນໂຕຜູ້ 6 ອັນ ປະກອບເກສອນດ້ານໃນ 4 ອັນ ແລະ ດ້ານນອກ 2 ອັນ ແລະ ທາງກາງມີຍອດເກສອນແມ່ທີີ່ມີລັກສະນະເປັນພູ 2 ອັນ ເຊືີ່ອມຕໍໍ່ກັບຮັງໄຂ່ເຊິີ່ງຢູ່ໃນສຸດຂອງຖານດອກ. ດອກຂອງກະລໍ່າປີຈະຄ່ອຍໆບານຈາກລຸ່ມຂຶື້ນເທິງ. ໝາກ ແລະ ເມັດຂອງກະລໍ່າປີ: ໝາກຂອງກະລໍ່າປີເອີ້ນວ່າ: ຝັກ ມີລັກສະນະຮຽວຍາວສ່ວນປາຍຂອງຝັກຈະແຫຼມ, ເປືອກຂອງຝັກຈະເປັນສັນຄູ ເຊິີ່ງຈະແຕກອອກມາເມືີ່ອຝັກແຫ້ງ ດ້ານໃນຈະປະກອບດ້ວຍເມັດຂະໜາດນ້ອຍຮຽງຊ້ອນ ກັນເປັນແຖວ. ເມັດມີລັກສະນະມົນກົມ, ເມັດອ່ອນມີສີຂຽວ ແລະ ເມືີ່ອແກ່ເຕັມທີີ່ຈະເປັນສີນໍ້າຕານດໍາ, ເປືອກເມັດບາງ ໃນຝັກໜຶີ່ງຈະມີປະມານ 10-20 ເມັດ.

I. ການປູກ ແລະ ບົວລະບັດຮັກສາກະລໍ່າປີ
1 ແນວພັນກະລໍ່າປີ
ກະລໍ່າປີມີແນວພັນຫຼາຍຊະນິດ ເຊິີ່ງມີລັກສະນະຮູບຮ່າງຂອງຫົວ ແລະ ສີສັນແຕກຕ່າງກັນຕາມແຕ່ລະແນວພັນ, ການຄັດເລືອກແນວພັນທີີ່ຈະປູກຄວນເລືອກເອົາແນວພັນທີີ່ກົງກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງຕະຫຼາດ ແລະ ເໝາະສົມກັບສະພາບດິນຟ້າອາກາດຂອງແຕ່ລະເຂດທີີ່ຈະປູກ ເມັດພັນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນນໍາເຂົາມາຈາກຕ່າງປະເທດ ເຊິີ່ງສາມາດຊອກຫາຊືື້ໄດ້ຕາມທ້ອງຕະຫຼາດ ແລະ ຮ້ານຂາຍເຄືີ່ອງຜະລິດຕະພັນກະສິກໍາ. ແນວພັນກະລໍ່າປີແບ່ງອອກເປັນ 3 ປະເພດຕາມອາຍຸການເກັບກ່ຽວຄື: ພັນເບົາ ມີອາຍຸການເກັບກ່ຽວສະເລ່ຍ 60-70 ວັນ, ພັນກາງ ມີອາຍຸການເກັບກ່ຽວສະເລ່ຍ 80- 90 ວັນ ແລະ ພັນໜັກ ມີອາຍຸການເກັບກ່ຽວປະມານ 90-120 ວັນ.

2 ການປູກກະລໍ່າປີ
2.1 ການກຽມດິນ
– ໄຖດິນໃຫ້ເລິກປະມານ 18-20 ຊັງ ຕີແມັດ, ຕາກດິນໄວ້ 5-7 ວັນ, ໃສ່ຝຸ່ນຮອງພືື້ນອາດຈະໃສ່ຝຸ່ນບົົ່ມ, ຝຸ່ນຄອກ, ຝຸ່ນໝັກຕາມຄວາມເໝາະສົມທີີ່ສາມາດຫາໄດ້ຢູ່ໃນທ້ອງຖິີ່ນໃນອັດຕາ 1-2 ໂຕນຕໍໍ່ໄລ່ (ຂຶື້ນກັບຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງດິນຂອງແຕ່ລະເຂດ).
– ປັ່ນ ຫຼື ຕີດິນໃຫ້ມຸ່ນພໍປະມານຢ່າໃຫ້ດິນລະອຽດເກີນໄປ ຖ້າດິນເປັນກົດຕໍ່າກວ່າ 6.5 ໃຫ້ໃສ່ປູນຂາວໃນອັດຕາ 100-300 ກິໂລຕໍໍ່ໄລ່ ປະສົມກັບດິນ ແລະ ໃຫ້ນໍ້າປະໄວ້ປະມານ 1 ອາທິດ.
– ຍົກໜານໃຫ້ມີຄວາມກວ້າງ 1 ແມັດ, ສູງ 15-20 ຊັງຕີແມັດ, ຄວາມຍາວຂອງໜານຕາມ ຄວາມເໝາະສົມຂອງພືື້ນທີີ່ ແລະ ປັບໃຫ້ໜານຮາບພຽງ.
– ວັດແທກໄລຍະປູກ ເຊິີ່ງອາດຈະປູກເປັນແຖວດ່ຽວ ຫຼື ແຖວຄູ່ 30 x 30 ຫຼື 40 x 40 ຊັງຕີແມັດ
 ການຂຸດຂຸມປູກກະລໍ່າປີ
ຂຸດຂຸມກວ້າງ 20 ຊັງຕີແມັດ, ຂຸດເລິກ 10-15 ຊັງຕີແມັດ ແລະ ໃສ່ຝຸ່ນຮອງກົ້ນຂຸມປະມານ 200 ກຣາມ/ຂຸມ, ຄົນໃຫ້ເຂົ້າກັນ.

2.2. ການກຽມເມັດພັນ ແລະ ກ້າເບ້ຍ
ກ່ອນກ້າແກ່ນຈະຕ້ອງມີການແຊ່ເມັດພັນດ້ວຍນໍ້າອຸ່ນທີີ່ອຸນຫະພູມປະມານ 50 ອົງສາເຊ ເພືີ່ອກະຕູ້ນການງອກໃຫ້ໄວຂຶື້ນ, ການກ້າແກ່ນສາມາດກ້າໄດ້ດ້ວຍຫຼາຍວິທີເຊັ່ນ: ການກ້າແກ່ນໃສ່ພາຊະນະ (ແຕະກ້າ) ແລະ ການກ້າໃສ່ໜານປູກ
ກ. ການກ້າແກ່ນໃສ່ພາຊະນະ (ແຕະກ້າ)
– ກຽມແຕະກ້າ: ສາມາດຫາຊືື້ໄດ້ຕາມຮ້ານຂາຍເຄືີ່ອງການກະເສດທົົ່ວໄປ ຫຼື ອາດຈະນໍາໃຊ້ພາຊະນະເສດເຫຼືອຈາກຄົວ ເຮືອນທີີ່ເໝາະສົມ.
 ຂັ້ນຕອນການກ້າ: ປະສົມດິນກັບຝຸ່ນບົົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກ, ແກບເຜົາອັດຕາສ່ວນ 1: 2: 3 (ຝຸ່ນ: ແກບເຜົາ: ດິນ), ຄົນ
ໃຫ້ເຂົ້າກັນລະອຽດ, ຈາກນັ້ນບັນຈຸລົງໃສ່ພາຊະນະທີີ່ກຽມໄວ້ ແລະ ຢອດເມັດລົງ, ປົກດ້ວຍຊາຍ ຫຼື ດິນລະອຽດຫົດນໍ້າໃຫ້ຊຸ່ມເກັບໄວ້ບ່ອນທີີ່ມີອາກາດລ່ວງໄດ້ດີ ແລະ ບໍໍ່ຄວນໃຫ້ຖືກແສງແດດຫຼາຍເກີນໄປ.

ຂ. ການກ້າເບ້ຍໃສ່ໜານ
– ກຽມໜານກ້າຄ້າຍຄືກັບການກຽມໜານປູກ ໂດຍໃຫ້ໜານກວ້າງ 1 ແມັດ, ລວງຍາວຕາມຄວາມເໝາະສົມ, ຍົກໜານສູງ 15-20 ຊັງຕີແມັດ, ທຸບດິນໃຫ້ມຸ່ນພໍສົມຄວນ, ປັບໜ້າໜານໃຫ້ພຽງ
– ຫວ່ານແກ່ນໃຫ້ກະຈາຍ, ໃຫ້ໄດ້ໄລຍະຫ່າງທີີ່ເໝາະສົມ, ສະໝໍ່າສະເໝີ ຫຼື ອາດຈະໂຮຍເປັນແຖວໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງແຖວ 15 ຊັງຕີແມັດ ແລ້ວຢອດເມັດລົງໄປປົກດ້ວຍດິນປະສົມຝຸ່ນບົົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກ, ໃຊ້ຫຍ້າແຫ້ງ ຫຼື ເຟືອງປົກບາງໆ ແລະ ຫົດນໍ້າແບບເປັນຝອຍທຸກມືື້ເຊົ້າແລງ
-ຕົ້ນກ້າທີີ່ເໝາະສົມສໍາລັບການຍ້າຍປູກຕ້ອງອາຍຸປະມານ 25-30 ວັນ (ຫຼັງຈາກແຕກງອກ)

2.3. ການຍ້າຍປູກ
ເມືີ່ອໄດ້ຕົ້ນກ້າທີີ່ສົມບູນ ແລະ ເໝາະສົມແລ້ວກໍສາມາດຍ້າຍປູກລົງໜານທີີ່ກຽມໄວ້ແລ້ວເຊິີ່ງສາມາດປູກໄດ້ແບບແຖວດ່ຽວ ຫຼື ແຖວຄູ່ກໍໄດ້.
– ການປູກແຖວດ່ຽວ: ໄລຍະປູກທີີ່ເໝາະສົມແມ່ນ 30 x 30 ຊັງຕີແມັດ
– ການປູກແຖວຄູ່: ໄລຍະປູກທີີ່ເໝາະສົມແມ່ນ 40 x 40 ຊັງຕີແມັດ
– ເມືີ່ອວັດແທກໄລຍະປູກຕາມທີີ່ຕ້ອງການແລ້ວກໍຂຸດຂຸມຂະໜາດ 20 x 20 ຊັງຕີແມັດ, ຮອງກົ້ນຂຸມດ້ວຍຝຸ່ນສູດ13:13:21 ໃນອັດຕາ 100-150 ກິໂລກຣາມ/ໄລ່ ແລະ ຝຸ່ນບົົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກໃນອັດຕາ 3-4 ໂຕນ/ໄລ່ (ອັດຕາການໃສ່ຝຸ່ນຈະຫຼືາຍ ຫຼື ໜ້ອຍແມ່ນຂຶື້ນກັບສະພາບຂອງດິນໃນແຕ່ລະເຂດ)
– ການຍ້າຍເບ້ຍລົງປູກ: ຄວນຫົດນໍ້າໜານກ້າໃຫ້ຊຸ່ມ, ໃຊ້ສຽມ ຫຼື ໄມ້ສຽບລົງດິນແລ້ວງັດຂຶື້ນມາເພືີ່ອໃຫ້ດິນຕິດມາກັບເບ້ຍຜັກໄດ້ຫຼາຍທີີ່ສຸດ ຈາກນັ້ນກໍນໍາໄປປູກຂຸມທີີ່ກຽມໄວ້, ຫົດນໍ້າທັນທີເມືີ່ອປູກແລ້ວເພືີ່ອປ້ອງກັນການແຫ່ວຂອງເບ້ຍ. ການຍ້າຍປູກຄວນຈະປະຕິບັດເມືີ່ອເວລາອາກາດເຢັນອາດຈະເປັນຕອນເຊົ້າ ຫຼື ຕອນແລງ

3. ຫຼັກການໃສຸ່ຝຸ່ນ
3.1. ການໃສຸ່ຝຸ່ນເຄມີ ຜັກກະລໍ່າປີເປັນພືດທີີ່ຕ້ອງການທາດໄນໂຕເຈນ ແລະ ທາດໂປຕາດຊຽມໃນປະລິມານສູງຝຸ່ນເຄມີທີີ່ແນະນໍາແມ່ນໃຫ້ໃສ່ສູດ: 13:13:21 ຫຼື 14-14- 21 ຫຼື ສູດໃກ້ຄຽງໂດຍສາມາດແບ່ງໃສ່ 2 ຄັ້ງຄື:
– ຄັ້ງທີ 1: ໃສຸ່ຝຸ່ນຕອນກຽມດິນໃນອັດຕາ 100-150 ກິໂລກຣາມ/ໄລ່
– ຄັ້ງທີ 2: ໃສຸ່ຝຸ່ນຫຼັງຈາກຍ້າຍປູກ 2-3 ອາທິດ (14-21 ມືື້ຫຼັງປູກ) ໃນອັດຕາ 100-150 ກິໂລກຣາມ/ໄລ່. ຝຸ່ນເຄມີເປັນຝຸ່ນທີີ່ມີທາດອາຫານພຽງພໍຕໍໍ່ຄວາມຕ້ອງການຂອງພືດ ແຕ່ຖ້າໃສ່ຕິດຕໍໍ່ກັນເປັນເວລາດົນໃນພືື້ນທີີ່ເກົົ່າຈະເຮັດໃຫ້ດິນເຊືີ່ອມຄຸນນະພາບ. ດັ່ງນັ້ນ, ຄວນຈະມີການໃຊ້ຮ່ວມກັບຝຸ່ນບົົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກ
3.2. ການໃສຸ່ຝຸນບົົ່ມ ຫຼື ຝຸຸ່ນຄອກ
ການໃສຸ່ຝຸ່ນບົົ່ມມີປະໂຫຍດຫຼາຍຢ່າງນອກຈາກຈະຊ່ວຍເຮັດໃຫ້ພືດຈະເລີນເຕີບແລ້ວຍັງຊຸ່ວຍເພີີ່ມຄວາມ ອຸດົມສົມບູນຂອງດິນຕືີ່ມອີກ. ເນືີ່ອງຈາກກະລໍ່າປີເປັນພືດທີີ່ຕ້ອງການທາດໄນໂຕເຈນ ແລະ ທາດໂປຕາດຊຽມໃນ ປະລິມານສູງປະເພດຝຸ່ນບົົ່ມ ຫຼື ຝຸ່ນຄອກທີີ່ເເນະນໍາແມ່ນຄວນຈະໄດ້ຈາກຂີື້ໄກ່ໃນອັດຕາ 3-4 ໂຕ/ໄລ່ ແລະ ຄວນໃສ່ພ້ອມກັບການກຽມດິນ ຫຼື ກຽມໜານປູກ.

4. ການໃຫ້ນໍ້າ
ການໃຫ້ນໍ້າສໍາລັບການປູກກະລໍ່າປີ ຄວນໃຫ້ຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີ ແລະ ບໍໍ່ຄວນໃຫ້ຂາດນໍ້າເຊິີ່ງການໃຫ້ນໍ້າກໍມີຫຼາຍວິທີ ເຊັ່ນ:
– ການໃຫ້ນໍ້າແບບປ່ອຍຕາມຮ່ອງລະຫວ່າງໜານ ໂດຍຄວາມຖີີ່ໃນການໃຫ້ນໍ້າແມ່ນ 7-10 ຕໍໍ່ຄັ້ງ, ຖ້າເປັນເຂດທີີ່ຮ້ອນແຫ້ງແລ້ງຄວນເພີີ່ມຄວາມຖີີ່ໃນການໃຫ້ນໍ້າ ແລະ ຄວນຈະຫົດການໃຫ້ນໍ້າລົງເມືີ່ອກະລໍ່າປີເລີີ່ມຫໍໍ່ໃບ ເພືີ່ອປ້ອງກັບບໍໍ່ໃຫ້ຫົວກະລໍ່າປີແຕກ.
– ການໃຫ້ນໍ້າແບບສະປິງເກີ ຫຼື ແບບໃຊ້ທໍໍ່ຢາງຕິດຝັກບົວຄວນຫົດໃຫ້ນໍ້າແຕ່ລະວັງຢ່າໃຫ້ມີນໍ້າຂັງໃນໜານ (ກໍລະນີໃຊ້ທໍໍ່ຢາງຄວນລະມັດລະວັງບໍໍ່ໃຫ້ທໍໍ່ຢາງກະທົບໂດຍກົງກັບຕົ້ນກະລໍ່າປີ).
-ຖ້າພືື້ນທີີ່ແຄບກໍໍ່ສາມາດໃຊ້ບົວຫົດ ຫຼ ທໍໍ່ຢາງ (ຕາມ ຄວາມເໝາະສົມ).

5. ການບົວລະບັດຮັກສາ
ການພວນດິນ: ໃນໄລຍະທໍາອິດຂອງການຍ້າຍປູກ ຈໍາເປັນຕ້ອງມີການພວນດິນເລືື້ອຍໆເພືີ່ອເປັນການເພີີ່ມຊ່ອງວ່າງໃນດິນ ແລະ ໃຫ້ຮາກຂອງກະລໍ່າປີສາມາດຂະຫຍາຍໂຕໄດ້ດີ. ໃນການພວນດິນຄວນລະມັດລະວັງບໍໍ່ໃຫ້ອຸປະກອນ (ຈົກ, ສຽມ, ຊວ້ານ….) ໄປກະທົບກະເທືອນກະລະບົບຮາກຂອງກະລໍ່າ ເພາະອາດຈະເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍໄດ້. ການກໍາຈັດວັດສະພືດ (ເສຍຫຍ້າ): ຄວນປະຕິບັດພ້ອມໆກັບການການພວນດິນ ຫຼື ການໃສ່ຝຸ່ນ ແລະ ຄວນຈະເສຍຫຍ້າເລືື້ອຍໆ ເພືີ່ອຫຼີກລ້ຽງການຍາດແຍ່ງທາດອາຫານຂອງກະລໍ່າປີ.

II. ສັດຕູພືດກະລໍ່າປີ ແລະ ວິທີການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ
1. ພະຍາດທີີ່ສໍາຄັນຂອງກະລໍ່າປີ ແລະ ການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ
1.1. ພະຍາດໃບຈຸດ
ອາການ: ພະຍາດໃບຈຸດຂອງກະລໍ່າປີ ເກີດຈາກເຊືື້ອຣາ Alternaria brassicicola ແລະ A. brassicae ອາການທີີ່ສະແດງອອກແມ່ນເກີດຂຶື້ນກັບທຸກສວນຂອງກະລໍ່າ ແລະ ເກີດໄດ້ໃນທຸກໄລຍະຂອງການຈະເລີນເຕີບໂຕຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນອ່ອນຈົນເຖິງຕົ້ນແກ່, ອາການທີີ່ເກີດຂືື້ນໃນຕົ້ນອ່ອນຈະສັງເກດເຫັນເປັນບາດແຜສີນໍ້າຕານ ຫຼື ສີນໍ້າຕານດໍານ້ອຍໆເກີດຂຶື້ນບໍລິເວນລໍາຕົ້ນ ແລະ ຕົ້ນອ່ອນກໍໍ່ຈະຄ່ອຍໆຢຸດການຈະເລີນເຕີບໂຕ,ຖ້າເກີດກັບຕົ້ນໃຫ່ຍແມ່ນສັງເກດເຫັນເປັນບາດແຜສີນໍ້າຕານ ຫຼື ສີນໍ້າຕານດໍານ້ອຍໆຈາກນັ້ນຂະຫຍາຍວົງກວ້າງອອກເປັນບໍລິເວນກວ້າງ.
 ການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ:
– ນໍາໃຊ້ເມັດພັນປອດເຊືື້ອ ແລະ ໄດ້ຈາກແຫງຼ່ທີີ່ໜ້າເຊືີ່ອຖື ຫຼື ຂ້າເຊືື້ອເມັດພັນດ້ວຍການແຊ່ນໍ້າອຸ່ນປະມານ 50 ອົງສາເຊ ໃຊ້ເວລາ 20-25 ນາທີກ່ອນກ້າ.
– ກວດສອບປະຫວັດຂອງພືື້ນທີີ່ກ່ອນການປູກ (ຜ່ານມາເຄີຍມີການລະບາດຂອງພະຍາດດັ່ງກ່າວ ຫຼື ບໍໍ່)
– ກໍາຈັດວັດສະພືດໃນພືື້ນທີີ່ປູກຢ່າງເປັນປະຈໍາ
– ໃນກໍລະນີຈໍາເປັນ (ເກີດການລະບາດໃນພືື້ນທີີ່ໃນຂະນະທີີ່ປູກ) ແນະນໍາໃຫ້ໃຊ້ຄຣໍໂຣທາໂຣນິນ (chlorothalonil) 50%, ໂພພີໂຄຣນາໂຊນ (propiconazole) 25% ຫຼື ເຕຕ້າໂຄຣນາໂຊນ(tetraconazole) 40%

1.2. ຣານໍ້າຄ້າງ
– ລັກສະນອາການ: ພະຍາດຣານໍ້າຄ້າງຂອງກະລໍ່າປີ ເກີດຈາກເຊືື້ອສາເຫດ Peronospora parasitica (Pers. Ex.Fr.) Frສາມາດເກີດໄດ້ທຸກໄລຍະການຈະເລີນເຕີບໂຕໃນໄລຍະເປັນຕົ້ນກ້າໃບລ້ຽງຈະເກີດເປັນຈຸດຊໍ້ານໍ້າສີນໍ້າຕານ ຫຼື ດໍາ, ລໍາຕົ້ນເນົົ່າ ແລະ ຍຸບໂຕລົງ ເຮັດໃຫ້ພືດຕາຍ ຫຼື ຢຸດການຈະເລີນເຕີບໂຕສັງເກດເຫັນດ້ານໜ້າຂອງໃບເປັນສີເຫຼືອງຊີດ, ມີເສັ້ນໃຍສີຂາວ ຫຼື ສີເທົາ, ຖ້າອາການຮຸນແຮງໃບຈະກາຍເປັນສີເຫຼືອງ, ສີນໍ້າຕານ ຫຼື ແຫ້ງຕາຍ.
– ການເເຜ່ກະຈາຍ: ສະປໍຂອງເຊືື້ອຣາສາມາດປິວໄປຕາມລົມ, ນໍ້າຝົນ ຫຼື ນໍ້າທີີ່ໃຊຫົມັກພົບເຫັນໄດ້ໂດຍທົົ່ວໄປ ເມືີ່ອອຸນຫະພູມຕໍ່າ ແລະ ຄວາມຊຸ່ມສູງ.
 ການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ:
ກ. ນໍາໃຊ້ເມັດພັນປອດເຊືື້ອ ແລະ ໄດ້ຈາກແຫຼ່ງທີີ່ໜ້າເຊືີ່ອຖື ຫຼື ຂ້າເຊືື້ອເມັດພັນດ້ວຍການແຊ່ນໍ້າອຸ່ນປະມານ 50 ອົງສາ ເຊ ໃຊ້ເວລາ 20-25 ນາທີ ກ່ອນກ້າ.
ຂ. ເຄືອບເມັດພັນກ່ອນປູກໂດຍໃຊ້ສານເມທາແລັກຊິນ ຫຼື ໄມໂຄເຊັບ.
ຄ. ໃຊ້ໄລຍະປູກທີີ່ເໝາະສົມ ເພືີ່ອບໍໍ່ພືດເກີດກາແອອັດເກີນໄປ.
ງ. ຄວນມີການປູກພດໝູນວຽນ (ບໍໍ່ປູກຊໍ້າພືື້ນທີີ່ເກົົ່າ).

ຈ. ໃນກໍລະນີຈໍາເປັນ (ເກີດການລະບາດໃນພືື້ນທີີ່ໃນຂະນະທີີ່ປູກ) ແນະນໍາໃຫ້ໃຊ້ ໄຊມັອກຊີເມດ(cymoxanil) 8%, ແມັນໂຄເຊັບ (mancozeb) 64% ຫຼື 80%, ເມທາແລັກຊິນ (metalaxyl) + ແມັນໂຄເຊັບ (mancozeb) 72%.
1.3. ພະຍາດເນົົ່າເລະ
ລັກສະນະອາການ: ເກີດຈາກເຊືື້ອສາເຫດ Erwinia carotovorapv. Carotovora ເປັນເຊືື້ອແບັກທີເລຍ ທີີ່ສາມາດເຂົ້າທໍາລາຍໄດ້ທຸກສ່ວນຂອງພືດ ທັງຢູ່ໃນພືື້ນທີີ່ ແລະ ສາງເກັບມ້ຽນອາການທໍາອິດບາດແຜມີລັກສະນະຊໍ້ານໍ້າ ແລະ ຂະຫຍາຍອອກເປັນສີນໍ້າຕານ ຫຼື ນໍ້າຕານໄໝ້ ບໍລິເວນທີີ່ບາດແຜທີີ່ຍຸບໂຕ, ມີເມືອກອອກມາ.
– ການແຜ່ລະບາດ: ສາມາດແຜລະບາດດ້ວຍລົມ, ຝົນ, ເຊືື້ອເຂົ້າທໍາລາຍທາງບາດແຜ ພະຍາດນີ້ມັກຈະລະບາດຫຼາຍໃນຊ່ວງລະດູຝົນ
 ການປ້ອງກັນ-ກາຈັດ
ກ. ໄຖດິນກົບເສດພືດຫຼັງປູກທັນທີ ແລະ ຕາກດິນເພືີ່ອຂ້າເຊືື້ອ
ຂ. ປູກພືດໝູນວຽນ
ຄ. ຫຼີກລ້ຽງກິດຈະກໍາຕ່າງທີີ່ຈະເຮັດໃຫ້ພືດເກີດບາດແຜ
ງ. ທໍາລາຍເສດພືດທີີ່ເປັນພະຍາດດ້ວຍການເຜົາ
ຈ. ທໍາຄວາມສະອາດເຄືີ່ອງມືຮັບໃຊ້ການຜະລິດ ຕະຫຼອດຮອດພືື້ນທີີ່ການຜະລິດ
2. ແມງໄມ້ສັດຕູພືດທີີ່ສໍາຄັນຂອງກະລໍ່າປີ ແລະ ການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ
2.1 ໜອນໃຍຜັກ
ໜອນໃຍຜັກ (Diamondback moth) ມີວົງຈອນຊີວິດທີີ່ສັ້ນ ແລະ ມີການແຜ່ຂະຫຍາຍພັນໄດ້ໄວ ແລະ ສາມາດອອກໄຂ່ໄດ້ຕະຫຼອດຊີວິດ ມັກເກີດການລະບາດໃນພືື້ນທີີ່ໆມີການປູກພືດພວກຕະກູນກະລໍ່າແບບຕໍໍ່ເນືີ່ອງ.
 ລັກສະນະການທໍາລາຍ: ກັດກິນໃບ ແລະ ຍອດກະລໍ່າສາມາດເບິີ່ງເຫັນດ້ວຍຕາເປົ່າໄດ້.
 ການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ:
ກ. ດ້ວຍການໃຊ້ກັບດັກກາວໜຽວສີເຫຼືອງ ເພືີ່ອຈັບແມງກະເບືື້ອໜອນໃຍຜັກ ເພືີ່ອຫຼຸດຜຸ່ອນການໃຊ້ສານເຄມີ.
ຂ. ໃຊ້ກັບດັກແສງໄຟ (ດອກໄຟສີນໍ້າເງິນ 20 ວັດ) ເພືີ່ອຈັບແມງກະເບືື້ອໜອນໃຍຜັກ.
ຄ. ດ້ວຍການປູກຜັກໃນໂຮງເຮືອນທີີ່ມີຕານໜ່າງຄຸມເຊິີ່ງຈະຊ່ວຍໃນການປ້ອງກັນແມງໄມ້ສັດຕູພືດໄດ້ຫຼາຍຊະນິດ (ແຕ່ໃຊ້ຕົ້ນທຶນການຜະລິດເບືື້ອງຕົ້ນຂ້ອນຂ້າງສູງ.)
ງ. ການນໍາໃຊ້ເຊືື້ອບາຊີລັສ (Bacillus thuringiensis subsp. Aizawai ແລະ Bacillus thuringiensis subsp. Kurstakii) ເຊິີ່ງປະຈຸບັນສາມາດຫາຊືື້ໄດ້ຕາມຮ້ານຂາຍອຸປະກອນການກະເສດທົົ່ວໄປ.
ຈ. ກ່ອນການປູກພືດຄວນມີການໄຖດິນຕາກແດດເພືີ່ອເປັນການທໍາລາຍແຫຼ່ງອາໄສ ແລະ ຕັດວົງຈອນຊີວິດ.
ສ. ການໃຊ້ສານເຄມີໃນການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ ຄວນພິຈາລະນາເຖິງຈໍານວນ ແລະ ຂະໜາດຂອງການລະບາດ (ປຶກສາ ວິຊາການສະເພາະດ້ານ) ກ່ອນການຕັດສິນໃຈໃນການນໍາໃຊ້ສານເຄມີໃນການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ.
2.2 ແມງໝັດຜັກ
ແມງໝັດຜັກ (Leaf eating beetle) ມັກພົບເຫັນການແຜ່ລະບາດຢູ່ທົົ່ວໄປໃນທໍາມະຊາດ, ມີຫຼາຍຊະນິດ, ແຕ່ ຊະນິດທີີ່ສໍາຄັນຄື: ແມງໝັດທີີ່ມີຂ້າງລາຍລັກສະນະການທໍາລາຍ: ໄລຍະໂຕອ່ອນຈະກັດກິນ ຫຼື ຊ້ອນຕາມເຫງົ້າ ຫຼື ຮາກຂອງຕົ້ນກະລໍ່າເຮັດໃຫ້ຕົ້ນຜັກຫຸ່ຽວ ແລະ ຢຸດການຈະເລີນເຕີບໂຕ. ໄລຍະໂຕໃຫຍ່ຈະມັກກັດກິນດ້ານລຸ່ມໃບ ຫຼື ເຈາະເປັນຮູ ແລະ ມັກຈະຢູ່ຮ່ວມກັນເປັນກຸ່ມ ເມືີ່ອຖືກລົບກວນຈະເຕັ້ນກະໂດດໄປມາ ແລະ ສາມາດບິນໄດ້ໃນໄລຍະໃກ້.
 ການປ້ອງກັນ-ກໍາຈັດ
ກ. ກ່ອນການປູກພືດຄວນມີການໄຖດິນຕາກແດດ ເພືີ່ອເປັນການທໍາລາຍແຫຼ່ງອາໄສ ແລະ ຕັດວົງຈອນຊີວິດ.
ຂ. ໃຊ້ຜ້າຢາງ ຫຼື ຕາໜ່າງຖີີ່ສູງ 1.5-2 ແມັດ ອ້ອມແປງປູກຈະຊ່ວຍປ້ອງກັນການເຂົ້າທໍາລາຍໄລຍະທໍາອິດໄດ້.
ຄ. ການໃຊ້ສານເຄມີພວກ: ຄາບາລິນ 85% ອັດຕາ 40 ກຣາມຕໍໍ່ນໍ້າ 20 ລິດ, ຄາໂບຊັນແຟນ 20% 50 ກຣາມຕໍໍ່ນໍ້າ 20 ລິດ, ຟີໂພນີນ 5% ອັດຕາ 50 ມິນລີລິດຕໍໍ່ນໍ້ າ 20 ລິດ (ການຕັດສິນໃຈນໍາໃຊ້ສານເຄມີຄວນປຶກສາກັບວິຊາການສະເພາະດ້ານ)
3 ການຈັດການວັດສະພືດ
– ການໄຖກຽມດິນກຸ່ອນປູກພືດ: ອາດຈະໄຖ 1-2 ຄັ້ງ, ຄັ້ງທໍາອິດເປັນການໄຖຮຸດ ຫຼື ໄຖທັບຫຍ້າຕຸ່າງໆທີີ່ເກີດຂຶື້ນ ຕາກປະໄວ້ 1-2 ອາທິດ ກໍໍ່ໄຖຄົ້ນ ແລະ ຄາດຄັ້ງທີ 2 ເພືີ່ອກໍາຈັດຕົ້ນຫຍ້າອ່ອນທີີ່ເກີດຂຶື້ນມາໃໝ້ແລ້ວຈຶີ່ງປູກພືດລົງໄປ.
– ການໃຊ້ວັດສະດຸຄຸມດິນ: ໄດ້ແກ່ເຟືອງເຂົ້າ, ເປືອກຖົົ່ວ, ເສດພືດ ແລະ ແກບ ເມືີ່ອປູກພືດແລ້ວຄວນຄຸມດິນທັນທີ ຫຼື ອາດຈະຄຸມດິນກ່ອນຈິີ່ງປູກພືດນໍາຫຼັງກໍໍ່ໄດ້ປະໂຫຍດຂອງການຄຸມດິນຍັງຊ່ວຍເຮັດໃຫ້ໜານປູກເກັບຮັກສາຄວາມຊຸ່ມໄດ້ດີ.
– ການໃຊ້ແຮງງານຄົນ, ເຄືີ່ອງມືເສຍຫຍ້າ ຫຼື ເຄືີ່ອງກົນຈັກສາມາດປະຕິບັດໄດ້ 1-2 ຄັ້ງ ໃນຊ່ວງຫຼັງຍ້າຍປູກ ໂດຍສະເພາະແມ່ນຫຍ້າທີີ່ເປັນຫົວເຊັ່ນ: ຕົ້ນແຫ້ວໝູ ຄວນເກັບອອກໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍທີີ່ສຸດ.
– ການໃຊ້ສານກໍາຈັດວັດສະພືດ: ໃນພືດຕະກູນກະລ່ໍ່າປີ (ກະລໍ່າປີ, ກະລໍ່າດອກ, ຜັກກາດຂາວຫໍໍ່) ຕ້ອງໃຊ້ວິທີີ່ປູກແບບກ້າແກຸ່ນແລ້ວຍ້າຍປູກ ໃນການໃຊ້ສານເຄມີໃນການຄວບຄຸມຫຍ້າດິນຈະຕ້ອງມີຄວາມຊ ຸ່ມ

4 ການເກັບກ່ຽວ ແລະ ການປະຕິບັດຫຼັງເກັບກຸ່ຽວ
4.1 ການປະເມີນກ່ອນເກັບກ່ຽວ ການເກັບກ່ຽວຖືວ່າເປັນອີກຂັ້ນຕອນໜຶີ່ງທີີ່ມີຄວາມສໍາຄັນ ເພາະຈະບົົ່ງບອກໄດ້ເຖິີ່ງຜົນທີີ່ຈະຕອບແທນຂອງການຜະລິດ ກະລໍ່າປີເຊິີ່ງກ່ອນເກັບກ່ຽວຄວນພິຈາລະນາດັ່ງນີ້:
– ກະລໍ່າປີຕ້ອງມີອາຍຸກົງກັບທີີ່ລະບຸໄວ້ກັບສະຫຼາກຂອງ ແນວພັນທີີ່ບົົ່ງບອກມາກັບກ່ອງ ຫຼື ຊອງເມັດພັນ
– ມີລັກສະນະການຫໍໍ່ທີີ່ສົມບູນຕາມພັນ
– ປາສະຈາກພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ສັດຕູພືດ
4.2 ການເກັບກ່ຽວ ແລະ ເຄືີ່ອນຍ້າຍຜົນຜະລິດຈາກພືື້ນທີີ່
– ຕັດບໍລິເວນລໍ່າຕົ້ນທີີ່ມີໃບຫໍໍ່ຫົວ 2-3 ໃບ ລະວັງບໍໍ່ໃຫ້ເກີດບາດແຜບ່ອນອືີ່ນ (ຫົວ).
– ເກັບກ່ຽວໃນຊ່ວງທີີ່ມີອາກາດເຢັນ ແລະ ແຫ້ງ, ຫຼີກລ້ຽງ ບໍໍ່ໃຫ້ຖືກແສງແດດໂດຍກົງ.
– ເວລາເກັບກ່ຽວບໍໍ່ຄວນວາງຜົນຜະລິດທັບເຕັງກັນຫຼາຍເກີນໄປ ເພາະອາດເຮັດໃຫ້ຫົວກະລໍ່າປີບວມຊໍ້າ.
– ພາຫະນະສໍາລັບເຄືີ່ອນຍ້າຍຫົວກະລໍ່າປີ (ລົດ, ລໍໍ້, ແຮງງານ).
– ຄວນມີສະຖານທີີ່ພັກຜົນຜະລິດຫຼັງເກັບກ່ຽວອາດເປັນໂຮງເຮືອນ ຫຼື ບ່ອນທີີ່ຮັບປະກັນບໍໍ່ໃຫ້ຖືກແສງແດດ, ສະອາດ ແລະ ມີພືື້ນພຽງພໍສໍາລັບການຄັດແຍກຜົນຜະລິດ

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: file:///C:/Users/AIDC94/Downloads/BHlsAj9QupAr5IMa.pdf

https://www.surinseed.com/article/88/เทคนิคการปลูกกะหล่ำปลีให้ใด้ผลผลิตตลอดปี
http://eto.ku.ac.th/neweto/e-book/plant/herb_gar/cabage.pdf

ແບ້ເປັນສັດຊະນິດໜຶື່ງທີ່ມີຂະໜາດນ້ອຍ, ມີຄຸນປະໂຫຍດໃຫ້ຜົນຜະລິດທັງຊີ້ນ, ນົມ ແລະ ຂົນ ເຊິື່ງສາມາດເປັນແຫຼ່ງລາຍຮັບໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົົ່າໄດ້. ໃນປະຈຸບັນ, ຄວາມຕ້ອງການບໍລິໂພກຊີ້ນແບ້ທັງພາຍໃນ ແລະ ສົົ່ງອອກແມ່ນຍັງມີສູງ. ແບ້ແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ເໝາະສົມສໍາລັບຊາວກະສິກອນທີ່ທຸກຍາກ ຫຼື ຜູ້ທີ່ບໍ່ສາມາດລົງທຶນຫຼາຍ ແລະ ຕ້ອງການພືື້ນທີ່ໜ້ອຍ, ນອກນັ້ນ ຍັງພົບວ່າແບ້ມີອັດຕາການຂະຫຍາຍພັນສູງ. ແຕ່ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການລ້ຽງແບ້ຂອງໃນໄລຍະທີ່ມາຜ່ານໃນ ສປປ ລາວ, ກໍ່ຍັງພົບຫຼາຍບັນຫາເປັນຕົ້ນແມ່ນ: ພະຍາດລະບາດ, ການຂາດແຄນອາຫານ ແລະ ການໃຫ້ອາຫານບໍ່ພຽງພໍກັບຄວາມຕ້ອງການ, ການນໍາໃຊ້ເຕັກນິກຍັງບໍ່ທັນເໝາະສົມເທົົ່າທີ່ຄວນ, ແລະ ອືື່ນໆ. ບັນຫາເຫຼົົ່ານັ້ນໄດ້ສົົ່ງຜົນໃຫ້ການລ້ຽງແບ້ໄດ້ຮັບຜົນຜະລິດຕໍ່າ. ສະນັ້ນ, ຈຶື່ງມີຄວາມຈໍາເປັນຕ້ອງໄດ້ຊອກຫາວິທີການປັບປຸງການ ຜະລິດແບ້ໃນ ສປປ ລາວ ໃຫ້ດີຂຶື້ນຕືື່ມ.

I. ເຕັກນິກການເລືອກສະຖານທີ
ສະຖານທລ້ີ່ຽງແບ້ ຄວນເປັນບ່ອນສູງ, ໂນນ, ບໍ່ມີນໍ້າເປື້ອນ/ນໍ້າຖ້ວມຂັງ, ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີ (ມີອາກາດຖ່າຍເທດີ ແລະ ບໍ່ເປິເປື້ອນ) ພືື້ນທີ່ທີເໝາະສົມໃນການລ້ຽງແບ້ຄວນເປັນເຂດທີ່ມີອາຫານທໍາມະຊາດຫຼາກຫຼາຍຊະນິດ (ມີຕົ້ນໄມ້ພຸ່ມ, ຫຍ້າ ແລະ ພືດອືື່ນໆ) ຫຼື ເປັນພືື້ນທີ່ໆສາມາດປູກພືດອາຫານສັດໄດ້!
✓ ເພືື່ອເຮັດໃຫ້ການລ້ຽງມີປະສິດທິຜົນທີ່ດີ , ການກໍານົດຈໍານວນສັດແບ້ໃນພືື້ນທີ່ໃດໜຶື່ງຈະຕ້ອງອີງຕາມປະລິມານ ຂອງອາຫານສໍາລັບແບ້ ເປັນຕົ້ນແມ່ນຊະນິດອາຫານທີ່ນໍາໃຊ້, ຊະນິດພືດທີ່ມີໃນທໍາມະຊາດ ຫຼື ຊະນິດພືດທີ່ປູກສໍາລັບລ້ຽງແບ້, ຜົນຜະລິດພືດທີ່ສາມາດເປັນອາຫານແບ້, ຮູບແບບການລ້ຽງແບ້ ແລະ ອືື່ນໆ.

II. ການສ້າງຄອກແບ
ການສ້າງໂຮງເຮືອນ ແລະ ຄອກແບ້ ເປັນເຕັກນິກໜຶື່ງທີ່ສໍາຄັນທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ຍ້ອນວ່າ: ຖ້າຄອກແບ້ບໍ່ຖືກຕ້ອງຕາມຫຼັກການອາດຈະເຮັດໃຫ້ມີຄວາມສ່ຽງ ແລະ ສົົ່ງຜົນຕໍ່ສຸຂະພາບແບ້ໄດ້. ສະນັ້ນ, ຂະໜາດຂອງຄອກແບ້ ຄວາມສູງຂອງຄອກ ແລະ ພືື້ນຄອກຈິື່ງຕ້ອງໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດ.
 ຂໍ້ແນະນໍາຂັ້ນພືື້ນຖານສໍາລັບການສ້າງຄອກແບ້ ມີດັ່ງລຸ່ມນີ້:
✓ ຄອກແບ້ຄວນຕັ້ງຢູ່ພືື້ນທີ່ສູງບໍ່ມີນໍ້າຖ້ວມ
✓ ຄວນສ້າງຄອກແບ້ຢູ່ບໍລິເວນທີ່ມີອາກາດປອດໂປ່ງ ແລະ ຖ່າຍເທໄດ້ດີ
✓ ຄອກແບ້ບໍ່ຄວນຕັ້ງຢູ່ບໍລິເວນທີ່ຮົົ່ມເກີນໄປ, ຄວນຕັ້ງຢູ່ບໍລິເວນທີ່ມີແສງແດດສ່ອງເຖິງໄດ້
✓ ແບ້1 ໂຕ ຕ້ອງການເນືື້ອທີ່ 1 ຕາແມັດ, ຍົກຕົວຢ່າງ: ຖ້າມີແບ້ໜຶື່ງຝູງຈໍານວນ 12 ໂຕ ຄວນມີຄອກເນືື້ອທີ່ 12 ຕາແມັດ ຫຼື ຂະໜາດຄອກ 3 ແມັດ x 4 ແມັດ ເປັນຕົ້ນ. ໃນນັ້ນ, ການຂັງແບ້ລວມກັນໃນຄອກໜຶື່ງ, ຄວນຄັດເອົາແບ້ທີ່ມີ ຂະຫນາດດຽວກັນມາຂັງຢູ່ຝຸງດຽວກັນ.
✓ ພືື້ນຄອກແບ້ຄວນສູງຈາກຫນ້າດິນພໍສົມຄວນ (ຢ່າງໜ້ອຍ 1.2 ແມັດ)
✓ ພືື້ນຄອກແບ້ຕ້ອງມີຊ່ອງຫວ່າງໃຫ້ອາຈົມ (ຂີ້) ຂອງແບ້ຕົກລົງກ້ອງລ່າງ ແລ້ວເຮັດໃຫ້ພືື້ນຄອກແຫ້ງ ແລະ ສະອາດຢູ່ ່ສະເໝີ

✓ ຄອກແບ້ຄວນມ ຮາງອາຫານທ ື່ເໜາະສົມສ າລັບການໃຫ້ອາຫານແບ້ ✓ ຄອກແບ້ຄວນມ ທາງຍູ່າງຂຶື້ນ-ລົງ ທ ື່ມ ຄວາມຄ້ອຍຊັນປະມານ 45 ອົງສາ
✓ ຝາຄອກແບ້ຄວນມີຄວາມສູງຢ່າງໜ້ອຍ 1.5 ແມັດ ເພືື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ແບ້ໂດດອອກ ຫຼື ປີນຂ້າມີອອກໄປໄດ້

II. ເຕັກນິກການຄັດເລືອກແບ້ມາລ້ຽງ
ຢາກລ້ຽງແບ້ໃຫ້ປະສົບຜົນສໍາເລັດ, ອີກປັດໄຈໜຶື່ງທີ່ສໍາຄັນເບືື້ອງຕົ້ນກໍ່ແມ່ນການຄັດເລືອກແນວພັນ ຫຼື ພໍ່ພັນ-ແມ່ ພັນແບ້ທີ່ດີ , ຖ້າຫາກມີການເລີ່ມຕົ້ນທີ່ດີກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ໄດ້ຮັບຜົນຜະລິດທີ່ດີ
ສິ່ງສໍາຄັນທີ່ຄວນຄໍານຶງໃນການຄັດເລືອກແບ້ ຄວນມດັ່ງນີ້:
→ ຄວນເລືອກແບ້ທີ່ລ້ຽງງ່າຍ ແລະ ທົນທານຕໍ່ສະພາບແວດລ້ອມ, ສະນັ້ນ ຄວນເລີ່ມຕົ້ນຈາກການລ້ຽງແບ້ພັນພືື້ນເມືອງ ຫຼື ແບ້ລູກປະສົມທີ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງໃຫ້ເໝາະສົມກັບສະພາບແວດລ້ອມທ້ອງຖິ່ນ ຈຶື່ງຈະເຮັດໃຫ້ລ້ຽງດີໄດ້ງ່າຍ.
→ ອາຍຸ ແລະ ຂະໜາດຂອງແບ້ທີ່ພວກເຮົາຄວນນໍາມາລ້ຽງໃນໄລຍະເລີ່ມຕົ້ນ, ພວກເຮົາບໍ່ເລືອກເອົາແບ້ທີ່ອາຍຸອ່ອນເກີນໄປ ຫຼື ແກ່ເກີນໄປມາລ້ຽງແຕ່ຄວນເລືອກແບ້ທີ່ຢູ່ໃນໄລຍະຈະເລີນເຕີບໂຕ ແລະ ຢູ່ໃນໄວຈະເລີນພັນ, ເຊິ່ງມີອາຍຸປະມານ 8 ເດືອນ ຂຶື້ນໄປ ແລະ ບໍ່ຄວນມີອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 2 ປີ.
– ນໍ້າໜັກຂອງແບ້ພັນພືື້ນເມືອງທີ່ຄວນນໍາມາລ້ຽງເບືື້ອງຕົ້ນຄວນຢູ່ລະຫວ່າງ 18-25 ກິໂລ/ໂຕ.

III. ເຕັກນິກການກວດອາຍຸແບ້
❑ ເຮົາຈະຮູ້ໄດ້ແນວໃດວ່າແບ້ມີອາຍຸເທົົ່າໃດ?
ພວກເຮົາສາມາດກວດເບິ່ງອາຍຸຂອງແບ້ໂດຍການສັງເກດເບິ່ງແຂ້ວທີ່ແບ້ມີຢູ່. ປົກກະຕິແບ້ຈະມີແຂ້ວດ້ານລຸ່ມທັງໝົດ 8 ເຫຼັ້ມເຊິ່ງຈະມີລາຍລະອຽດບົົ່ງບອກຂອງມັນ ດັ່ງນີ້:
➢ ເມືື່ອແບ້ເກີດມາໃໝ່ຈົນເຖິງອາຍຸ 1 ປີ, ແບ້ຈະມີແຂ້ວພຽງແຕ່ແຂ້ວນໍ້ານົມເທົົ່ານັ້ນ
➢ ເມືື່ອແບ້ມີອາຍຸ 1 ປີ ຂຶື້ນໄປພວກມັນຈະມີແຂ້ວແທ້ປົ່ງຂຶື້ນມາແທນແຂ້ວນໍ້ານົມເທືື່ອລະຄູ່ຕັ້ງແຕ່ອາຍຸ 1 ປີ ຫາ 4 ປີ ➢ ຫຼັງຈາກແບ້ອາຍຸ 4 ປີແລ້ວແຂ້ວແທ້ຈະເລີ່ມຫຼົົ່ນອອກ

IV. ການເລືອກພໍ່-ແມ່ພັນ
– ການເລືອກພໍ່-ແມ່ພັນ: ຄວນຄັດເລືອກພໍ່ພັນທີ່ມີສາຍເລືອດພັນແທ້, ຮູບຮ່າງສູງໃຫຍ່, ນໍ້າໜັກໂຕຫຼາຍທີ່ສຸດໃນ
ຝູງມີຄວາມແຂງແຮງ, ມີຄວາມສົມບູນພັນ ໂດຍຄວນຄັດພໍ່ພັນແບ້ທີ່ເກີດຈາກແມ່ແບ້ທີ່ໃຫ້ລູກແຝດ 2 ໂຕ ຂຶື້ນໄປ ແລະ ພໍ່ພັນແບ້ຄວນມີຄວາມກະຕືລືລົ້ນທີ່ຈະປະສົມພັນກັບແບ້ແມ່ເມືື່ອເວລາຂຶື້ນເພດ.
→ ສໍາລັບກາຄັດເລືອກແມ່ພັນ, ນອກຈາກຄັດເລືອກລັກສະນະຄ້າຍຄືກັບແບ້ພໍ່ພັນທີ່ກ່າວມານັ້ນແລ້ວຄວນສັງເກດຄວາມສະໝໍ່າສະເໝີຂອງເຕົ້ານົມແບ້ອີກດ້ວຍ.

V. ວິທີການລ້ຽງ
ໂດຍທົົ່ວໄປແລ້ວ, ວິທີການລ້ຽງແບ້ທັງ 4 ແບບ ດັ່ງຂ້າງເທິງນັ້ນແມ່ນຊາວກະສິກອນນິຍົມນໍາໃຊ້ຢ່າງແຜ່ຫຼາຍ, ໂດຍສະເພາະ ວິທີການລ້ຽງປ່ອຍເຊິ່ງວິທີການລ້ຽງແບບນີ້ຜູ້ລ້ຽງແບ້ມັກຈະປ່ອຍໃຫ້ແບ້ອອກໄປຫາກິນອາຫານໃນເວລາ ກາງເວັນ ແລ້ວແບ້ກັບຄືນມາຄອກຕອນແລງ.ພ້ອມກັນນັ້ນຍັງມີວິທີການລ້ຽງແບບປະສົມປະສານທີ່ນິຍົມນໍາໃຊ້ຫຼາຍພໍ ສົມຄວນໃນປັດຈຸບັນນີ້ ເຊິ່ງການລ້ຽງແບ້ລັກສະນະນີ້ຜູ້ລ້ຽງຈະລ້ຽງແບ້ໃນພືື້ນທີ່ໆການປູກພືດເສດຖະກິດຊະນິດຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ການປູກໄມ້ວິກ, ປູກຢາງພາລາ, ຕົ້ນໄມ້ໃຫ້ໝາກ ແລະ ຕົ້ນໄມ້ຢືນຕົ້ນປະເພດອືື່ນໆ. ໂດຍທີ່ວ່າແບ້ຈະສາມາດຫາ ກິນອາຫານທີ່ເປັນວັດຊະພືດ ຫຼື ພືດອາຫານສັດທີ່ປູກປະສົມປະສານໃນພືື້ນທີ່ດັ່ງກ່າວ. ແຕ່ຕົ້ນໄມ້ທີ່ປູກຄວນມີຂະໜາດ ໃຫຍ່ສົມຄວນ ເພືື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ແບ້ທໍາລາຍໄດ້, ການລ້ຽງແບບນີ້ຈະເຮັດໃຫ້ເປັນການສ້າງລາຍຮັບເພີ່ມຂຶື້ນກວ່າການ ປູກພືດພຽງຢ່າງດຽວ.

VI. ການຮັກສາສຸຂະພາບແບ້
ເຮົາຈະປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ພະຍາດລະບາດໄດ້ແນວໃດ? ການປ້ອງກັນ ແລະ ຄວບຄຸມພະຍາດລະບາດສາມາດປະຕິບັດໄດ້ ດັ່ງນີ້ :
1) ການຮັກສາຄວາມສະອາດຂອງໂຮງເຮືອນ ແລະ ຄອກສັດ
2) ນໍາໃຊ້ອາຫານ ແລະ ໃຫ້ອາຫານທີ່ຖືກຕ້ອງ, ພຽງພໍກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງສັດ
3) ນໍາໃຊ້ວິທີການລ້ຽງທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ເໝາະສົມ
4) ກໍລະນີມີແບ້ເຈັບປ່ວຍ ຫຼື ແບ້ບໍ່ສະບາຍ, ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ຢູ່ຮ່ວມກັບແບ້ທີ່ແຂງແຮງເພາະຈະເຮັດໃຫ້ແບ້ທີ່ແຂງແຮງ ສາມາດຕິດຕໍ່ພະຍາດຈາກແບ້ທີ່ປ່ວຍໄດ້
5) ແຍກສັດເຈັບອອກຈາກຝູງ, ພ້ອມທັງເອົາໃຈໃສ່ສັດເຈັບປິ່ນປົວແບ້ທີ່ເຈັບປ່ວຍຈົນໃຫ້ຫາຍດີ ຈຶື່ງຍ້າຍເຂົ້າລວມຝູງ 6) ຕິດຕາມແບ້ຢ່າງເປັນປົກກະຕິ, ຖ້າມີແບ້ຊືື້ເຂົ້າມາໃຫ່ມຕ້ອງໄດ້ຕິດຕາມເປັນພິເສດ ເພືື່ອໃຫ້ແນ່ໃຈວ່າບໍ່ເປັນພະຍາດ ແລ້ວຈຶື່ງປ່ອຍເຂົ້າຝູງ

VII. ພະຍາດທີ່ມັກເກີດກັບແບ້
 ພະຍາດປາກເປື່ອຍລົງເລັບ
→ ແບ້ຈະມີອາການຊຶມເຫງົາ, ນໍ້າລາຍໄຫຼຢົດອອກມາ, ບໍ່ກິນອາຫານ, ບໍລິເວນປາກ ແລະ ແກ້ມບວມແດງ, ມີເມັດຕຸ່ມໃສ່ໆເປັນບາດແຜຢູ່ບໍລິເວນເລັບຕີນ ແລະ ຕີນ, ແບ້ຈະຍ່າງຂາຫ່າງຍ້ານການເຈັບປວດ. ຖ້າເກີດການແຊກຊ້ອນ, ຈະເຮັດໃຫ້ບໍລິເວນບາດແຜມີໜອງ, ເປັນຕຸ່ມໂພງແຕກອອກແລ້ວເຮັດໃຫ້ນານເຊົາ

 ພະຍາດປອດບວມ
– ແບ້ທີ່ອ່ອນແອ ຫຼື ແບ້ທີ່ບໍ່ເຄີຍຂ້າແມ່ທ້ອງມັກຈະເກີດພະຍາດປອດບວມ
– ພະຍາດນີ້ມັກເກີດຂຶື້ນ ແລະ ແຜ່ເຊືື້ອໄດ້ໄວໃນໄລຍະລະດູຝົນຍ້ອນແບ້ໄດ້ຮັບເຊືື້ອພະຍາດຈາກນໍ້າ, ອາຫານ, ເຊືື້ອພະຍາດໃນອາກາດ, ການຢູ່ລວມກັນຂອງຝູງແບ້ທີ່ມີເຊືື້ອພະຍາດນີ້ (ຕິດຕໍ່ທາງລະບົບຫາຍໃຈ).
– ແບ້ທີ່ເປັນພະຍາດນີ້ຈະສະແດງອາການອອກຄື: ເປັນໄຂ້, ມີນໍ້າມູກ, ມີອາການຫອບ, ຫາຍໃຈສຽງດັງ, ໄອ. ຖ້າມີ ອາການຊໍາເຮືື້ອ ແບ້ຈະກາຍເປັນແບ້ຂອດ (ບໍ່ຂະຫຍາຍໂຕ) ແລະ ອ່ອນແອ.
– ແບ້ອາດຈະຕາຍເຖິງ 60-90% ໂດຍສະເພາະແບ້ນ້ອຍ ຫຼັງຈາກຢ່ານົມຈະຕາຍຫຼາຍທີ່ສຸດ.
 ພະຍາດທ້ອງເບັງ
➢ ພະຍາດນີ້ເກີດຈາກຫຼາຍສາເຫດ ເປັນຕົ້ນແມ່ນ: ການປ່ຽນອາຫານກະທັນຫັນ, ການກິນຫຍ້າອ່ອນ, ພືດຕະກຸນຖົົ່ວ ຫຼື ອາຫານເຂັ້ມຂຸ້ນຫຼາຍເກີນໄປ ຫຼື ກິນອາຫານເປັນພິດ ເຊິ່ງສ່ວນຫຼາຍມັກເກີດໃນຊ່ວງຕົ້ນລະດູຝົນ, ນອກຈາກນັ້ນຍັງອາດຈະເກີດຈາກຄວາມຄຽດເນືື່ອງຈາກສະພາບແວດລ້ອມມີການປ່ຽນແປງໄວອີກດ້ວຍ.
➢ ພະຍາດທ້ອງເບັງເກີດຂຶື້ນເມືື່ອມີການຜະລິດອາຍແກັດອອກມາໄວເກີນໄປເຮັດໃຫ້ລະບາຍອອກບໍ່ທັນຈຶື່ງເຮັດໃຫ້ທີ່ທາງເດີນອາຫານອຸດຕັນ ຈຶື່ງເຮັດໃຫ້ກະເພາະເບັງໃຫຍ່ຂຶື້ນແລ້ວໄປບີບຮັດຫົວໃຈ ແລະ ປອດ ສະນັ້ນ ຜູ້ລ້ຽງຈະສາມາດສັງເກດໄດ້ວ່າຫົວໃຈແບ້ຈະເຕັ້ນໄວຜິດປົກກະຕິ, ແບ້ຫາຍໃຈລໍາບາກ, ໂຕແຂງ, ມີສຽງກັດແຂ້ວ, ຢືນຊຶງເຮັດຂາຈ່າງອອກ, ແບ້ຈະລົ້ມລົງເຮັດຂາແຂງຊື່ຂຶື້ນແລ້ວອີກບໍ່ເທົົ່າໃດຊົົ່ວໂມງ (2-3 ຊົົ່ວໂມງ) ສັດກໍ່ຈະຕາຍ

file:///C:/Users/AIDC94/Downloads/o6iqxCiw8CxdIdex.pdf
https://pvlo-cmi.dld.go.th/Doc/อกสารเผยแพร่/พันธุ์สัตว์/พันธุ์และการเลี้ยงแพะ.pdf
https://www.rakbankerd.com/agriculture/page.php?id=3136&s=tblanimal