ການລຽ້ງງົວໂດຍທົ່ວໄປ ຕອນເຊົ້າປ່ອຍງົວໃຫ້ອອກໄປຫາກິນຫຍ້າຕາມແຄມຖະໜົນ, ຕາມປ່າໂຄກ ຫຼື ເສດເຟືອງຕາມທົ່ງນາ ພໍຮອດຍາມແລງກໍ່ຕ້ອນງົວເຂົ້າຄອກຕາມວິຖີການລ້ຽງແບບດັ່ງເດີມງົວອາດໄດ້ຮັບອາຫານບໍ່ພຽງພໍເຮັດໃຫ້ຮ່າງກາຍຂາດຄວາມສົມບູນ ການຈະເລີນເຕີບໂຕຊ້າ ນອກຈາກນັ້ນການຮັກສາສຸຂະພາບສັດເກືອບບົ່ມເລີຍກວ່າຈະສາມາດຂາຍໄດ້ຕ້ອງໃຊ້ເວລາຫລາຍປີ.

I. ພັນງົວທີ່ນິຍົມລ້ຽງ
1. ງົວພື້ນເມືອງ: ເປັນງົວທິ່ີລຽ້ງງ່າຍ, ຫາກິນເກັ່ງ, ທົນທານຕໍ່ສະພາບແວດລ້ອມໄດ້ດີ ນໍ້າໜັກເມື່ອໃຫ່ຍເຕັມໄວໂຕແມ່ 230- 260 ກລ; ໂຕຜູ້ 300-400 ກລ.
2. ງົວລູກປະສົມ: ເປັນງົວທິ່ີມີຂະໜາດປານກາງນໍ້າໜັກເມື່ອເຕັມໄວໃຫ່ຍເຕັມໄວ ໂຕແມ່ 250-300 ກລ; ໂຕຜູ້ 400-500 ກລ. ມີຄວາມທົນທານຕໍ່ກັບສະພາບ ແຕ່ກິນອາຫານຕາມທໍາມະຊາດບໍ່ໄດ້ດີ. ສະນັ້ນຜູ້ລ້ຽງຕ້ອງໄດ້ເອົາໃຈໃສທາງດ້ານອາຫານຢູ່ສະເໝີ. ປະຈຸບັນເປັນທິ່ີນິຍົມກັນລຽ້ງເປັນພໍ່ພັນເພິ່ືອປັບປຸງແນວພັນງົວພື້ນເມືອງ.

II. ຂໍ້ຄວນພິຈາລະນາໃນການລຽ້ງງົວພື້ນເມືອງ
ການລຽ້ງງົວມີຫຼາຍແບບຫຼາຍຂັ້ນຕອນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແມ່ນຂື້ນກັບສະພາບເງື່ອນໄຂ ແລະ ຄວາມມັກຂອງຜູ້ຕ້ອງການລ້ຽງ ເມື່ອເຫັນວ່າເໜາະສົມແລ້ວຈິ່ງຕັດສິນໃຈລ້ຽງຕາມຂັ້ນຕອນດັ່ງນີ້:
1. ເລືອກຮູບແບບການລ້ຽງວ່າຈະລຽ້ງແບບໃດ?
– ຜະລິດລູກງົວຂາຍ: ເປັນການລ້ຽງພໍ່ແມ່ພັນເພິ່ືອຜະລິດລູກຂາຍຜູ້ລ້ຽງຕ້ອງມີການຂັດເລືອກພໍ່ແມ່ພັນ, ມີການກໍານົດ ວິທີການປະສົມພັນ, ກໍານົດລູກງົວທິ່ີຈະຂາຍ.
– ລຽ້ງທອມ(ຂຸນ): ເປັນການລ້ຽງງົວອາຍຸນ້ອຍເພິ່ືອຜະລິດຊີ້ນໃຫ້ມີຄຸນະພາບ ຫຼື ລ້ຽງງົວເຖົ້າທິ່ີມີອາຍຸໝົດການໄຊ້ງານ ແລ້ວໃຫ້ອ້ວນເພິ່ືອຂາຍເອົາກໍາໄລ.
– ຜະລິດລູກ ແລະ ລ້ຽງທອມ: ການລ້ຽງແບບນີ້ແມ່ນ ເຮັດທັງສອງຢ່າງຄວບຄູ່ກັນໄປ.
2. ເລືອກລະດັບ ແລະ ຂະໜາດຂອງການລ້ຽງ. ເພິ່ືອໃຫ້ສອດຄ້ອງ ແລະ ເໝາະສົມກັບຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ຄວາມພ້ອມຂອງຜູ້ລ້ຽງເຊັ່ນ:
– ລ້ຽງໃນສວນຫຼັງບ້ານປະສົມປະສານກັບການເຮັດນາ (ລ້ຽງປ່ອຍໃນບໍລເວນທິ່ີຄຸ້ມຄອງໄດ້).
– ລຽ້ງໃນລະບບົຟາມຂະໜາກນອ້ຍ.

III. ການສ້າງຄອກງົວ
ຄອກງົວມີຄວາມສໍາຄັນສໍາລັບງົວ ເພາະຄອກງົວເປັນບ່ອນພັກເຊົາຫຼົບແດດຫຼົບຝນົຂອງງົວ ແລະ ຍັງເປັນບ່ອນໃຫ້ອາຫານ ແລະ ນໍ້າອີກດ້ວຍ ຄອກງົວຄວນຕັ້ງຢູ່ບ່ອນສູງນໍ້າບໍ່ຖ້ວມຂັງເມື່ອຝົນຕົກ, ຄວາມຍາວຂອງຄອກໃຫ້ຢູ່ໃນທິດຕາເວັນອອກ-ຕາເວັນຕົກ ຂະໜາດຂອງຄອກແມ່ນຂື້ນຢູ່ກັບຈໍານວນງົວທິ່ີລ້ຽງ. ຄວນສ້າງອ່າງນໍ້າ ແລະ ຮາງອາຫານໄວໃສ່ໃຫ້ງົວກິນ .
 ການສ້າງຄອກງົວຕ້ອງໃຫ້ມີ 2 ພາກສ່ວນດັ່ງລຸ່ມນີ້
1. ພື້ນທິ່ີສ່ວນທິ່ີມີຫຼັງຄາ = ສ່ວນກ້ວງທິ່ີສຸດຂອງທ້ອງງົວ x ຄວາມຍາວຈາກປາກຫາບັ້ນທ້າຍ x 2

2. ພື້ນທິ່ີສ່ວນບໍ່ມີຫຼັງຄາ = 2 ເທົ່າຂອງພື້ນທິ່ີມີຫຼັງຄາ.
– ພື້ນຄອກ: ພື້ນດນິອັດແໜ້ນ , ລະບາຍນໍ້າໄດ້ດີ ຫຼື ພື້ນສີມັງສະເພາະໃນສ່ວນທິ່ີມີຫຼັງຄາ ຖ້າເປັນພື້ນສີມັງຕ້ອງຂີດໃຫ້ເປັນ ຮອຍເພິ່ືອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ສັດມື່ນ, ສ່ວນທິ່ີບໍ່ມີຫຼັງຄາຄວນເປັນພື້ນດິນອັດແໜ້ນ .
– ຫຼັງຄາ: ສາມາດເຮັດໄດ້ດ້ວຍວັດຖຸຕ່າງໆທິ່ີສາມາດຫາໄດ້ໃນທ້ອງຖິ່ນ ເຊັ່ນ: ກະເບື້ອງ, ສັງກະສີ, ໄມ້ ແລະ ຫຍ້າຄາ ອີງຕາມຄວາມເໝາະສົມຂອງສະພາບຖານະຄອບຄົວຫຼັງຄາຄວນມີຄວາມສູງ 2-2.5 ມ. ເພິ່ືອໃຫ້ລະບາຍອາກາດໄດ້ດີ .
– ເສົາ: ສາມາດເຮັດໄດ້ດ້ວຍໄມ້ເນື້ອແຂງ ຫຼື ສີມັງ ອີງຕາມວັດສະດຸທີ່ມີໃນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຖານະຂອງຄອບຄົວ.
– ຮົ້ວກັນຄອກ: ສາມາດເຮັດດ້ວຍໄມ້ 4 ຮາວ ມີຄວາມສູງ 1.5 ມ.
– ຮາງອາຫານ: ສາມາດເຮັດໄດ້ດ້ວຍໄມ້ ຫຼື ສີມັງ.
– ອ່າງນໍ້າ: ຮາງນໍ້າອາດໃຊ້ແທ່ງສ້າງຊີມັງຂະໜາດເສັ້ນຜ່າສູນກາງ 80 ຊມ; ສູງ 40 ຊມ. ເຊິ່ງພຽງພໍສໍາລັບງົວແມ່ພັນພື້ນ ເມືອງ 13-15 ໂຕ ຂື້ນຢູ່ກັບສະພາບອາກາດ ແລະ ຄວນວາງໄວ້ຈຸດຕໍ່າສຸດຂອງຄອກ.
– ຮົ່ມເງົາ: ຢູ່ບໍລິເວນຄອກງົວຄວນປູກຕົ້ນໄມ້ເປັນຮົ່ມເພິ່ືອປ້ອງກັນແດດ.

IV. ອາຫານ ແລະ ການໃຫ້ອາຫານງົວພື້ນເມືອງ
ອາຫານຫລັກຂອງງົວຄືອາຫານຫຍາບ ເຊັ່ນ: ຫຍ້າສົດ, ຫຍ້າແຫ້ງ, ຫຍ້າໜັກ, ເຟືອງ, ໃບໄມ້, ເສດເຫລືອຈາກການຜະລິດກະສິກໍາອື່ນໆ ແລະ ອາຫານເຂັ້ມຂື້ນທິ່ີໄດ້ມາຈາກການນໍາວັດຖຸດິບອາຫານສັດຊະນິດຕ່າງໆເຊັ່ນ: ມັນຕົ້ນຕາກແຫ້ງ, ຮໍາ, ສາລີບົດ, ໃບຖະຖິນແຫ້ງ, ໃບມັນຕົ້ນແຫ້ງມາປະສົມເຂົ້າກັນໃຫ້ງົວກິນເປັນອາຫານເສີມໃນຍາມຕອນແລງ. ແຕ່ຊາວກະສິກອນບາງຄົນຄິດວ່າການລ້ຽງງົວພື້ນເມືອງບໍ່ຈໍາເປັນຈະປູກ ຫຍ້າ ຫລື ຫາອາຫານເສີມໃຫ້ມັນພຽງແຕ່ປ່ອຍໄປຫາກິນຕາມທໍາມະຊາດກໍ່ພຽງພໍແລ້ວ . ແຕ່ໃນຄວາມເປັນຈິງແລ້ວໃນປະຈຸບັນພື້ນທິ່ີປູກ ພືດເພິ່ີມຂືເນເຮັດໃຫ້ພື້ນທິ່ີລ້ຽງສັດມີຈໍາກັດ. ສະນັ້ນ, ຊາວກະສິກອນຈິ່ງພົບອຸປະສັກຫລາຍຢ່າງໃນການລ້ຽງງົວພື້ນເມືອງ ເຊັ່ນ: ງົວຂາດແຄນອາຫານຍ້ອນຫຍ້າບໍ່ພຽງພໍກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງງົວງົວກໍ່ຈະຈ່ອຍຜອມ ປະສົມພັນບໍ່ຕິດ ແລະ ເກີດພະຍາດໄດ້ງ່າຍ. ຍ້ອນເຫດຜົນທິ່ີກ່າວມານັ້ນຈິ່ງເຮັດໃຫ້ຊາວກະສິກອນຫັນຈາກການລ້ຽງງົວແບບດັ່ງເດີມມາເປັນການລ້ຽງແບບນໍາໃຊ້ເຕັກນິກວິຊາການເຂົ້າຊ່ວຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນການປູກຫຍ້າເພິ່ືອເປັນອາຫານງົວ ແລະ ເຮັດອາຫານເສີມໃຫ້ງົວກິນຕ້ອງໄດ້ມີການກະກຽມດັ່ງນີ້:

 ອາຫານງົວໃນລະດູຝົນ: ສ້າງສວນປູກຫຍ້າອາດປູກຫຍ້າຊະນິດດຽວ ຫລື ສວນຫຍ້າປະສົມຖົ່ວ, ປູກກະຖິນສະຫລຼຸບຕາມແລ້ວຮົ້ວ ແລະ ຕາມຂອບແປງຫຍ້າ. ຫລັງຈາກປູກຫຍ້າໃຊ້ເວລາ 40-50 ມື້ ໃຫ້ເລິ່ີມຕົ້ນນໍາໃຊ້ຫ້ ຫຍ້າລ້ຽງສັດໂດຍການຕັດ ຫລື ກ່ຽວໃຫ້ສັດກິນ. ສໍາລັບຜູ້ທີ່ມີເນື້ອທິ່ີປູກຫຍ້າຫລາຍຄວນເບີ່ງແປງຫຍ້າອອກເປັນຫລາຍໆສ່ວນຂັ້ນເປັນລ໊ອກໆ ແລ້ວປ່ອຍງົວເຂົ້າກິນແຕ່ລະລ໊ອກໆລະ 6-8 ມື້ ອີງຕາມຄວາມດົກໜາຂອງຫຍ້າໃນແຕ່ລະລ໊ອກໝູນວຽນໄປເລື້ອຍໆປະມານ 30-45 ມື້ ໃຫ້ຄົບ 1 ຮອບວຽນ ຫລື ຂື້ນກັບຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງຫຍ້າ.
 ອາຫານງົວໃນລະດູແລ້ງ: ເກັບສະສົມອາຫານຫຍາບໄວ້ເຊັ່ນ:
1. ເຮັດຫຍ້າໝັກ ຫລື ຫຍ້າແຫ້ງທິ່ີໄດ້ຈາກສວນຫຍ້າທິ່ີເຫລືອໃຊ້ໃນຍາມຝົນ.
2. ເກັບເຟືອງແຫ້ງໄວ້ເພິ່ືອປຸງແຕ່ງເຮັດເຟືອງໝັກ ຫລື ເຟືອງລາດຢູເຣຍ-ກາກນໍ້າຕານ, ຍອດອ້ອຍແຫ້ງ, ໃບຖົ່ວດິນແຫ້ງ ແລະ ອື່ນ…ທິ່ີມີໃນທ້ອງຖິ່ນ.
3. ຈັດຫາອາຫານເຂັ້ມຂຸນເພິ່ືອໃຫ້ເສີມໃນເວລາຈໍາເປັນ ຫລື ຕ້ອງການບໍາລຸງສັດໃຫ້ຕຸ້ຍພີ.
4. ເຮັດກ້ອນແຮທາດໃຫ້ງົວກິນຢ່າງສະໜໍ່າສະເໝີ

V. ພະຍາດທິ່ີສໍາຄັນຂອງງົວ
 ພະຍາດເຕົ້າໂຮມເລືອດງົວ-ຄວາຍ ເກີດຈາກເຊື້ອກາລະໂລກຊະນິດໜຶາງ ເປັນພະຍາດຮ້າຍແຮງສໍາລັບງົວ-ຄວາຍ ອາຍຸ 6 ເດືອນຂື້ນໄປ. ງົວຕິດເຊື້ອພະຍາດນີ້ຈະສແດງດັ່ງນີ້:
– ອາການແບບກະທັນຫັນ: ມີອາການໂຕສັ່ນ, ຫາຍໃຈຫອບ, ກ້ອງຄາງ ແລະ ຄໍໄຄບວມຫາຍໃຈຍາກ ແລະ ມີສຽງດັງຜິດປົກກະຕິ, ນໍ້າມູກໜຽວປົນເລືອດ ແລະ ຕາຍໃນທິ່ີສຸດ.
– ອາການເປັນຢູ່ປອດ: ສັດໄອ, ນໍ້າມູກປົນໜອງ ຫລື ປົນເລືອດສັດຈະສະແດງອາການເຈັບເມື່ອເອົາຍັ່ນດູກຂ້າງອາການ ນີ້ມັກເປັນກັບຄວາຍ.
– ອາການເປັນຢູ່ປອດ: ສັດບໍ່ກິນຫຍ້າ, ບໍ່ຄ້ຽວເອື້ອງ, ທ້ອງເບັງ, ລໍາໄສອັກເສບ (ຫລັງກິ່ງເວລາຖ່າຍ) ຂີ້ຈວກປົນເລືອດ.

• ການປິ່ິນປວົ: ເລືອກໃຊ້ຢາ ເຊັ່ນ:
1. ເພນ-ສະເຕຣບ (PEN & STREP)
2. ເທີຣາໄມຊິນ (TERRAMYCIN)
3. ອົກຊີເຕຕຣາໄຊຄລິນ (OXYTETRACYCLIN)
• ການປ້ອງກັນ: ສັກຢາວັກຊີນ: ເຕົ້າໂຮມເລອືດງົວ-ຄວາຍ
– ສັກໃຕ້ຫືບໜັງໂຕລະ 3 ຊີຊີີ ສັດທິ່ີມີອາຍຸ 6 ເດືອນຂື້ນໄປ (ວັກຊີນຊະນິດນີ້ສາມາດໃຊ້ງົວແມ່ມານໄດ້).
– ໄລຍະອອກລິດ ຫລັງສັກວັກຊີນ 2 ອາທິດຂື້ນໄປຈິ່ງສາມາດຄຸ້ມກັນໄດ້.
– ໄລຍະຄຸ້ມກັນ: 6 ເດືອນ

 ພະຍາດປາກເປິ່ືອຍລົງເລັບ ເປັນພະຍາດຕິດຕໍ່ໄດ້ໄວທິ່ີສຸດໃນສັດເລັບຄູ່ ເຊັ່ນ: ງົວ-ຄວາຍ, ແບ້ ແລະ ໝູ ພະຍາດນີ້ຈະເຮັດໃຫ້ສຸຂະພາບສັດຊຸດໂຊມ, ນໍ້າໜັກຫລຼຸດ , ຈ່ອຍຜອມ.
ອາການ: ສັດປ່ວຍດ້ວຍພະຍາດນີ້ຈະບໍ່ກິນອາຫານຍ້ອນເຈັບປາກ ແລະ ພົບຕຸ່ມ ຫລື ບາດແຜໃນປາກລີ້ນ , ເຫືອກ, ຜົ້ງແກ້ມ, ນໍ້າລາຍໄຫລເປັນຢາງ ນອກຈາກນີ້ຍັງພົບເມັດຕຸ່ມ ແລະ ບາດແຜບໍລິເວນກີບຕີນຂອງສັດເຮັດໃຫ້ສັດມີອາການ ເຈັບຕີນ ແລະ ຍ່າງຂາຫ້ານ.
 ການປິ່ິນປົວ:
1) ນໍາໃຊ້ປະເພດສົ້ມ ຫຼື ຝາດ ລ້າງບາດ ແລະ ຂັງສັດເຈັບໄວ້ບ່ອນສະອາດ.
2) ໃຊ້ຢາ: ເມທີແລນບລູ, ເຢນເທັນໄວໂນເລັດ ສິດພົ່ນໃສປາກ ແລະ ໃສ່ບາດແຜ.
3) ສັກຢາຕ້ານເຊື້ອເພິ່ືອຕ້ານການແຊກຊ້ອນຂອງແບັກທີເຣຍ.
4) ໃຊ້ຢາຂ້າໜອນ ໃສ່ບາດກັນແມງວັນ

 ການປ້ອງກັນ:
1) ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ຍົກຍ້າຍສັດ ຫລື ຂ້າສັດໃນເຂດທິ່ີພະຍາດປາກເປິ່ືອຍລົງເລັບລະບາດແລ້ວ.
2) ແຍກສັດເຈັບອອກຈາກຝຸງ ແລະ ຂັງຕ່າງຫາກ
3) ສັກຢາວັກຊີນປ້ອງກັນທຸກໆ 6 ເດືອນ (ວັກຊີນຈາກຕ່າງປະເທດ)

 ພະຍາດກາຝາກພາຍໃນ ພະຍາດກາຝາກພາຍໃນທິ່ີເປັນອັນຕະລາຍທິ່ີສຸດໃນລູກງົວ ໂດຍສະເພາະພະຍາດໂຕກົມ, ພະຍາດເສັ້ນດ້າຍ, ພະຍາດປາກຂໍສໍາລັບງົວທິ່ີໃຫ່ຍແລ້ວຈະມັກເປັນພະຍາດໃບໄມ້ໃນຕັບ.
ພະຍາດໂຕກົມສາມາດເກີດຂື້ນໄດ້ທັງງົວນ້ອຍ ແລະ ຄວາຍນ້ອຍເຊິ່ງຈະສະແດງອາການເບື່ອອາຫານ, ຖອກທ້ອງ, ຂີ້ແຫລວມີສີເຖົ່າ,ມີກີິ່ນເໝັນຄາວ, ອາດມີການໄອ, ຫັນໃຈຖິ່,ຈ່ອຍຜອມ, ຜິວໜັງແຫ້ງຫຍາບ, ຂົນຫຍຸງ ແລະ ມັກຈະ ຕາຍໃນຊ່ວງອາຍ 3-4 ອາທິດຫລັງເກີດບາງເທິ່ືອຈະຕາຍແບບກະຫັນທັງທິ່ີຍັງຕຸ້ຍຢູ່ໂດຍບໍ່ມີອາການເຈັບປ່ວຍ.
 ການປ້ອງກັນ ແລະ ການປິ່ິນປົວຕ້ອງຖ່າຍພະຍາດງົວນ້ອຍເກີດໃໝ່ 3 ອາທິດ ແລະ ຖ່າຍຊໍ້າເມື້ອອາຍຸ 6 ອາທິດ ຫລັງຈາກນັ້ນຖ່າຍ 1 ເທິ່ືອ/ປີ.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: file:///C:/Users/HP/Downloads/LAD_report%20(28).pdf

https://www.rakbankerd.com/agriculture/print.php?id=2128&s=tblanimal

https://www.rakbankerd.com/agriculture/page.php?id=5106&s=3

ແມງໝັດເປັນສັດຕູພືດຊະນິດໜື່ງ ທີ່ສາມາດສ້າງຄວາມເສຍ ຫາຍໃຫ້ແກ່ຊາວສວນຜູ້ປູກພືດຜັກຕະກຸນກະລໍ່າ ເຊັ່ນ: ຜັກກາດຂາວ, ຜັກກາດຊອມ, ຜັກກາດຂີວ ແລະ ຜັກອື່ນໆ. ແມງໝັດຢູ່ລາວສ່ວນຫຼາຍມີ 2 ຊະນິດ ຄື: ແມງໝັດຜັກແຖບ ລາຍ ແລະ ແມງໝັດຜັກສີຟ້າແກ່

1. ວົງຈອນຊີວິດຂອງແມງໝັດຜັກ

2. ແມງໝັດຜັກວາງໄຂ່ຢູ່ບໍລິເວນຕົ້ນຜັກ ແລະ ຕາມພື້ນດິນ
– ໄຂ່ມີຂະໜາດນ້ອຍໄລຍະໄຂ່ 3-4 ວັນ;
– ໂຕອ່ອນຄ້າຍຄືໂຕໜອນອາໃສຢູ່ດິນມີອາຍຸ 10-14 ວັນ;
– ໄລຍະເປັນດັກແດ້ອາຍຸ 4-5 ວັນ;
– ອາຍຸໂຕແກ່ 30-60 ວັນ (ໂຕແມ່ສາມາດວາງໄຂ່ໄດ້ 80- 200 ໜ່ວຍ).
ເມື່ອເປັນໂຕໜອນຈະມຸດລົງໃນດິນກັດກິນເນື້ອເຫຍື້ອບໍລິເວນເຫງົ້າຕົ້ນ ແລະ ຮາກຜັກ, ເຮັດໃຫ້ພືດບໍ່ຈະເລີນໂຕບໂຕໄດ້ເຕັມທີ່. ໂຕແກ່ກັດກິນເນື້ອໃບເຮັດໃຫ້ໃບເປັນຮູນ້ອຍໆ, ຫາກລະບາດຫຼາຍຈະເຮັດໃຫ້ໃບເປັນຮູໆຢູ່ທົ່ວໃບ ແລະ ອາດກັດກິນເນື້ອລໍາຕົ້ນ, ກີບດອກ, ແມງໝັດອາໃສຢຸ່ລວມກັນເປັນກຸ່ມ.

3 ເງື່ອນໄຂການແຜ່ລະບາດ
ແມງໝັດລະບາດໄດ້ທຸກລະດູການ ໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງລະດູແລ້ງເດືອນມັງກອນ ຫາ ພຶດສະພາ. ແຕ່ຊ່ວງລະດູຝົນເດືອນມິຖຸນາ ຫາ ທັນວາ ແມ່ນບໍ່ມີຫຼາຍປານໃດເລີ້ມລະບາດຈາກບໍລິເວນໜານປູກ, ເຊີ່ງແມງໝັດຈະກິນ ແລະ ອາໃສຢູ່ວັດສະພືດເຊັ່ນ: ຜັກສ້ຽນ, ຜັກຫົມເມື່ອຮອດລະດູການປູກຈະອົບພະຍົບເຂົ້າມາທໍາລາຍພືດຜັກໃນສວນ ແລະ ອາໃສຢູ່ໃນດິນໜານປູກ, ເມື່ອສິ້ນສຸດລະດູການປູກກໍ່ຈະອົບພະຍົບກັບໄປອາໃສວັດສະພືດທີ່ເປັນແຫຼ່ງອາຫານອີກ.
ພົບການລະບາດໃນພືດຕະກຸນຜັກກະລໍ່າເປັນຕົ້ນແມ່ນ: ຜັກກາດຂາວ, ຜັກກາດດອກ, ຜັກກາດນາ, ຜັກກາດກວາງ ຕຸ້ງ, ຜັກກະລໍ່າປີ. ເມື່ອຜັກຕິດເຊື້ອພະຍາດມີການລະບາດຮ້າຍ ແຮງຕົ້ນຜັກຈະຖືກທໍາລາຍ.

3. ການປ້ອງກັນ ແລະ ການຈັດການ
– ໄຖດິນຕາກແດດໄວ້ປະມານ 7-14 ວັນ ເພື່ອທໍາລາຍໂຕອ່ອນ ແລະ ດັກແດ້ທີ່ອາໃສຢູ່ໃນດິນ ແລະ ຊ່ວຍຫຼຸດການເກີດພະຍາດອື່ນໆຢູ່ໜານຜັກ;
– ຖ້າມີເງື່ອນໄຂປ່ອຍນໍ້າໃຫ້ຖ້ວມສວນ 1 ອາທິດ ກ່ອນປູກເພື່ອທໍາລາຍໂຕອ່ອນ ແລະ ດັກແດ້ທີ່ອາໃສຢູ່ໃນດິນ;
– ກໍາຈັດວັດສະພືດໃນໜານປູກ ແລະ ບໍລິເວນອ້ອມໜານປູກເພື່ອທໍາລາຍແຫຼ່ງອາຫານ ແລະ ພືດອາໃສຂອງແມງໝັດ;
– ສີດພົ່ນດ້ວຍນໍ້າສະໝຸນໄພທີ່ເຮັດຈາກພືດ ເຊັ່ນ: ຜັກກະເດົາ, ເຄືອເຂົາຮໍ, ຫົວສີໄຄເຄື່ອງ, ຂ່າ, (ຕາມອັດຕາສ່ວນ).
– ຫວ່ານໃບຜັກກະເດົາໃສ່ໜານປູກປະໄວ້ຈົນໃບຫຽ່ວ;
– ໃຊ້ເຊື້ອຊີວະວິທະຍາ-ລາຂຽວ (ເມຕາໄລຊຽມ) ຫຼື ລາຂາວ (ບິວວາເຣຍ) ຫວ່ານຮອງພື້ນກ່ອນປູກເພື່ອກໍາຈັດໂຕອ່ອນທີ່ຢູ່ໃນດິນ (ຄວນໃຊ້ເປັນປະຈໍາ).
– ໃຊ້ຂີ້ກະເດືອນຝອຍ Steiner nema carpocapsae;
– ໃຊ້ເຊື້ອບີທີ (BT) Bacillus thuringiensis ອັດຕາສ່ວນ 60- 80 CC/20 L.
– ໃຊ້ກັບດັກກາວໜຽວ.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: file:///C:/Users/HP/Downloads/pnZyIgIqVOOEjkw4%20(1).pdf

https://www.gib.co.th/ด้วงหมัดผัก/5d47ad9847d6c4001a8ae450

https://tabinnovation.co.th/ดูบทความ-117622-ด้วงหมัดผัก.html

ປະຈຸບັນຊາວນາຢູ່ບັນດາພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ນິຍົມປູກເຂົ້າດ້ວຍວິທີການຫວ່ານແຫ້ງ ຫຼື ຢອດ ແຫ້ງເພື່ອລໍຖ້າຝົນ, ທັງນີ້ກໍ່ຍ້ອນວ່າແຮງງານໃນການຮັບໃຊ້ການຜະລິດເຂົ້າມີທ່າອ່ຽງຫາຍາກ ແລະ ແພງຂື້ນ, ໄພນ້ໍາຖ້ວມ ແລະ ແຫ້ງແລ້ງ ກໍ່ເປັນຂໍ້ກົດໜ່ວງຕໍ່ກັບການຜະລິດເຂົ້າ ແລະ ການພັດທະນາແນວພັນເຂົ້າໜຽວຫອມ ມີຄຸນນະພາບດີ ແລະ ທົນຕໍ່ນ້ໍາຖ້ວມ ເພື່ອສົ່ງເສີມໃຫ້ຊາວນາໄດ້ນໍາໃຊ້ສໍາລັບທໍາການຜະລິດເຂົ້າ ເພື່ອຄ້ໍາປະກັນດ້ານສະບຽງອາຫານ ແລະ ເປັນສິນຄ້າ ຈຶ່ງມີຄວາມຈໍາເປັນ ເພື່ອຊ່ວຍໃນການປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຊາວນາໃຫ້ດີຂື້ນ.
I. ຈຸດດີຂອງແນວພັນ
1. ເປັນແນວພັນເຂົ້າໜຽວຫອມ.
2. ເໝາະສົມກັບການເຮັດນາຫວ່ານແຫ້ງ ແລະ ຢອດແຫ້ງ ໃນເຂດນາທາມ.
3. ທົນທານຕໍ່ນ້ໍາຖວມ.
4. ທົນທານຕໍ່ກັບພະຍາດຂອບໃບແຫ້ງ.
5. ເປີເຊັນເຂົ້າສານປະເພດໜຶ່ງສີໄດ້ 49.2%.
II. ປະຫວັດຂອງແນວພັນ
ແມ່ນໄດ້ຮັບການພັດທະນາຂື້ນໂດຍການຮ່ວມມືລະຫວ່າງສູນຄົ້ນຄ້ວາເຂົ້ານາພອກ ສປປລາວ ແລະ ສູນໄບໂອເທັກ ລາຊະອານາຈັກໄທ ເຊິ່ງປະສົມພັນໃນ ປີ 2010 ລະຫວ່າງ TDK1*4/HNN/ IR85620-34-141///RD6*3/JHN ແລະ ນໍາໃຊ້ເຕັກນິກທາງດ້ານຊີວະໂມເລກູນ ໃນການຄັດເລືອກ, ປູກສຶກສາສາຍພັນຢູ່ສູນຄົ້ນຄວ້າເຂົ້ານາພອກໃນປີ 2014, ປູກທົດສອບຜົນຜະລິດຢູ່ເຂດນໍ້າຖ້ວມຂອງທົ່ງພຽງເຊບັ້ງໄຟໃນປີ 2016.
III. ສະມັດຕະພາບ
ເປັນແນວພັນທີ່ຮູ້ສຶກຕໍ່ຊວງແສງ ຈະອອກດອກໃນກາງເດືອນ 10 ສາກົນ. ໃນເຂດນໍ້າບໍ່ຖ້ວມໃຫ້ຜົນຜະລິດ 3-5 ໂຕນ/ຮຕ ສະແດງວ່າໃຫ້ຜົນຜະລິດລື່ນແນວພັນປັບປຸງ ແລະ ແນວພັນພື້ນເມືອງທີ່ຊາວນານິຍົມປູກ.
IV. ການປູກ
• ນາດໍາ ແນະນໍາໃຫ້ຕົກກ້າໃນກາງເດືອນ 6 ສາກົນ ແລະ ປັກດຳເມື່ອກ້າອາຍຸໄດ້ 1 ເດືອນ.
• ນາຫວ່ານ ແລະ ຢອດແຫ້ງ: ແນະນໍາໃຫ້ປູກໃນກາງ ດືອນ 5 ສາກົນ.
V. ການບົວລະບັດຮັກສາຫຼັງນໍ້າຖ້ວມ
ຫຼັງຈາກນໍ້າຫລຸດລົງແລ້ວໃຫ້ເປັ່ງນໍ້າອອກຈາກໄຮ່ນາ ເພື່ອໃຫ້ເຂົ້າສາມາດແຕກແໜງໃຫມ່ຂື້ນມາ, ເມື່ອສັງເກດເຫັນເຂົ້າແຕກແໜງໃໝ່ແລ້ວຈຶ່ງຂັງນໍ້າໄວ້.
1. ການໃສ່ຝຸ່ນ
ສຳລັບນາດິນຊາຍໃຫ້ໃສ່ຝຸ່ນປະສົມສູດ 15-15-15 ໃນອັດຕາ 150 ກລ/ຮຕ, ນາດິນຫນຽວໃຫ້ ໃສ່ຝຸ່ນປະສົມສູດ 16-20-00 ໃນອັດຕາ 100 ກລ/ຮຕ, ຫຼັງຈາກປັກດໍາໄດ້ 7-10 ມື້ ແລະ ໃຫ້ ໃສ່ຝຸ່ນເລັ່ງສູດ 46% ຫຼັງຈາກປັກດໍາໄດ້ 20 ແລະ 40 ມື້ ໃນອັດຕາ 50 ກລ/ຮຕ/ຄັ້ງ.
2. ການເກັບກ່ຽວ
ສາມາດເກັບກ່ຽວໄດ້ພາຍໃນ 30 ວັນ ນັບແຕ່ຕົ້ນເຂົ້າອອກດອກໄດ້ 50%, ຫ້າມກ່ຽວຊ້າ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ເຂົ້າຫັກໃນເວລາສີ, ຕາກຝ່ອນເຂົ້າໃນທົ່ງນາຢ່າງຫນ້ອຍ 2 ແດດ ຈຶ່ງເກັບກູ້ໄປຟາດ ຫຼື ປັ່ນ.
ຕາຕະລາງການສົມທຽບເຂົ້າຫອມເຊບັ້ງໄຟ 4 ກັບເຂົ້າທ່າດອກຄຳ 8 ແລະ ເຂົ້າ ກຂ 6

ແຫຼາງຂໍ້ມູນ: https://www.phakhaolao.la/stories/ຂໍ້ດີຂອງການປູກ-ແນວພັນເຂົ້າຫອມເຊບັ້ງໄຟ-4

ສູນຄົ້ນເຂົ້າ ແລະ ພືດເສດຖະກິດ

ໝາກຂາມຫວານເປັນພືດທີ່ມີຄວາມທົນທານ ສາມາດປູກໄດ້ໃນພື້ນທີ່ແຫ້ງແລ້ງ, ບໍ່ວ່າຈະເປັນດິນໜຽວ, ດິນຕົມແກມຊາຍ, ດິນມີຫີນໜາມໜໍ່(ດິນຫີນແຮ່) ເຂດທີ່ເໝາະສົມແມ່ນເຂດເຄິ່ງແຫ້ງແລ້ງ. ຕົ້ນໝາກຂາມເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນ, ສູງ 15-30 ແມັດ, ຮົ່ມຕົ້ນກວ້າງ, ໃບປະສົມ ຫຼື ປະສົມຂົນໄກ່ຄູ່, ຍາວປະມານ 8-10 ຊມ, ປະກອບດ້ວຍ 10-20 ຄູ່, ໃບຂອບຂະໜານ, ສອງສົ້ນກົມ, ຍາວປະມານ 20 ມິນລີແມັດ, ກວ້າງປະມານ 2 ມມ, ດອກເປັນສີຂາວຈາງມີຈໍ້າແດງ, ເປັນຈູ້ມດຽວຢູ່ຫວ່າງໃບ ຫຼື ຢູ່ຍອດງ່າ. ໝາກຍາວຫ້ອຍລົງ, ສີເປໆແດ່ເລັກໜ້ອຍ, ໜ່ວຍຍາວແຕ່ 7-10 ມມ, ກວ້າງປະມານ 25 ມມ, ໜາປະມານ 10 ມມ. ເປືອກນອກແຂງ, ບາງ, ຜ່ອຍ, ເປືອກຫຸ້ມແກ່ນ (ເປືອກກາງ) ນຸ້ມ, ມີໄຍ, ລົດສົ້ມ, ເປັນສີກະເບົາ, ມີ 1-5 ແກ່ນ, ແກ່ນເຫຼື້ອມ, ສີກະເບົາຊໍ້າ.

1. ແນວພັນໝາກຂາມ
ດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າງມາ ແລະ ຮູ້ກັນດີແລ້ວວ່າໝາກຂາມຫວານມີຢູ່ 2 ແນວພັນຄື: ພັນພື້ນເມືອງ ແລະ ພັນປັບປຸງ, ພັນພື້ນເມືອງມີພັນປາບຶກ, ຈະໃຫ້ໝາກຫຼາຍແຕ່ໝາກນ້ອຍ, ມີນວນນ້ອຍ, ນວນແຫ້ງ ຊາວກະສິກອນບໍ່ຄ່ອຍນິຍົມປູກ, ສຳລັບພັນປັບປຸງໄດ້ນຳເຂົ້າມາແມ່ນໄດ້ຜ່ານການຄັດເລືອກ ແລະ ປັບປຸງຖືກຕາມຂອດເຕັກນິກຕ່າງໆແລ້ວນຳເຂົ້າມາປູກໃນລາວເຮົາກໍ່ມີຫຼ່ຍໆແນວພັນເຊັ່ນ: ພັນສີທອງ, ພັນໜືານຈົງ, ພັນສີຊົມພູ, ພັນປະກາຍທອງ, ພັນນຊ້າເຜິ້ງ, ພັນຂັນຕີ ແລະ ພັນຝັກດາບ. ພັນປັບປຸງຈະມີໝາກໃຫ່ຍ, ໝາກຍາວບາງແນວພັນຈະໂຄ້ງ, ມີລົດຊາດຫວານ, ນວນຫຼາຍ, ເນື້ອນຸ້ມ ເປັນທີ່ນິຍົມກັນປູກ.

2. ການປູກ
ກ. ໄລຍະປູກ
ໄລຍະປູກລະຫວ່າງຕົ້ນ, ລະຫວ່າງແຖວແມ່ນຂື້ນກັບການອອກແບບຂອງເຈົ້າຂອງສວນ ວ່າມີຈຸດປະສົງຄືແນວໃດຈະປູກເພື່ອຂະຫຍາຍພັນ ຫຼື ປູກເພື່ອເອົາຜົນຜະລິດ. ໄລຍະປູກທີ່ເໝາະສົມແມ່ນ ແຕ່ 6 * 6 ຫາ 8 x 8 , ໃນເນື້ອທີ່ 1 ເຮັກຕາ, ສາມາດປູກໄດ້ 156 ຫາ 205 ຕົ້ນ. ຖ້າປູກດ້ວຍງ່າທາບຕົ້ນໝາກຂາມຈະໃຫ້ຜົນຜະລິດໄດ້ໃນປີທີ 3 ແຕ່ຖ້າປູກດ້ວຍແກ່ນ ອາຍຸການໃຫ້ໝາກແມ່ນປີທີ່ 6 ຫາ 7 ຂື້ນໄປ.

ຂ. ການກຽມດິນ
ອີງໃສ່ສະພາບ ແລະ ຄວາມຄ້ອນຊັນຂອງດິນ, ບ່ອນດິນຮາບພຽງຄວນມີການໄຖຄາດ ເລີກ 20 ຫາ 25 ຊັງຕີແມັດ, ບ່ອນທີ່ມີຄວາມຄ້ອນຊັນແມ່ນຂຸດຕາມລະດັບຄວາມຄ້ອນຊັນ, ຖ້າເປັນດິນບ່ອນລຸດນໍ້າຖ້ວມເຖິງ ຕ້ອງໄດ້ມີການຍົກຮອງຂະນາດກ້ວາງຢ່າງໜ້ອຍ 1,5 ຫາ 2 ແມັດ,ສ່ວນຄວາມຍາວຂອງຮ່ອງແມ່ນແລ້ວແຕ່ຂະນາດຂອງເນື້ອທີ່ ຖ້າຍົກສູງວິດຈາກນໍ້າຍິ່ງດີຮາກກໍ່ຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ຢ່າງເຕັມທີ. ເມື່ອຂຸດຮ່ອງແລ້ວ ຕາກດິນໃຫ້ແຫ້ງກ່ອນ ຫຼື ຫາກດິນໜຽວຫຼາຍ ແລະ ຕ້ອງໄດ້ປັບປຸງດິນໃຫ້ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ ໂດຍການໃສ່ຝຸ່ນຄອກ, ຝຸ່ນບົ່ມ, ຝຸ່ນໝັກ ແລະ ປູນຂາວ ເພື່ອແກ້ຄວາມເປັນກົດເປັນດ່າງຂອງດິນ ແລະ ຈະບໍ່ໃຫ້ດິນຈັບຕົວກັນແໜ້ນ, ການປັບປຸງດິນໃຫ້ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ ແມ່ນເປັນປັດໃຈສຳຄັນໃນການປູກແບບຍົກຮ່ອງເພາະດິນທີ່ຂຸດຂື້ນມານັ້ນອາດຈະໜຽວຈັດ.

ຄ. ການຂຸດຂຸມ
ການຂຸດຂຸມປູກຄວນມີຂະໜາດກວ້າງຍາວ ແລະ ເລີກປະມານ 50*50*20 ຊມ ຫຼື 1*1*1 ແມັດ ຍິ່ງເປັນການດີ, ການຂຸດຂຸມປູກຕ້ອງແຍກຊັ້ນດິນເບື້ອງເທິງໄວ້ບ່ອນໜຶ່ງ, ດິນຊັ້ນລຸ້ມໄວ້ບ່ອນໜຶ່ງແລ້ວຕາກແດດປະໄວ້ 2 ອາທິດຫາ 1 ເດືອນ ເພື່ອທຳລາຍເຊື້ອພະຍາດ ຫຼື ໄຂ່ແມງໄມ້ທີ່ລີ້ອາໃສຢູ່ໃນດິນ. ຈາກນັ້ນ ເອົາດິນຊັ້ນເທິງປະສົມກັບຝຸ່ນຄອກ ຫຼື ຝຸ່ນບົ່ມ ແລ້ວເອົາລົງຮອງພື້ນຂຸມແລ້ວເອົາດິນຊັ້ນລຸ່ມຖົມລົງໃຫ້ເຕັມສູງກວ່າປາກຂຸມເດີມ ແລະ ປູກໄດ້ເລີຍ.

3. ລະດູການປູກ
ການປູກໝາກຂາມຄວນປູກຢູ່ຕົ້ນລະດູຝົນຫາກາງລະດູຝົນຄື ເດືອນພືດສະພາ ຫາ ເດືອນກໍລະກົດ ເພື່ອໃຫ້ຕົ້ນໝາກຂາມຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ໄວຂື້ນ ແລະ ເປັນການສະດວກບໍ່ໄດ້ຫົດນໍ້າໃນໄລຍະທຳອິດ.

1. ວິທີການປູກ
ການປູກໄມ້ໃຫ້ໝາກ ບໍ່ວ່າຈະປູກດ້ວຍການໂທມງ່າ(ຕອນງ່າ), ທາບງ່າ ຫຼື ປູກຕົ້ນຈາກການກ້າແກ່ນກໍ່ຕາມ ຕ້ອງປູກດ້ວຍຄວາມລະມັດລະວັງພະຍາຍາມຢ່າໃຫ້ຮາກຕົ້ນໄມ້ຂາດອອກຫຼາຍ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ຕົ້ນໄມ້ຢຸດການຈະເລີນເຕີບໂຕ ຫຼື ຕາຍໄດ້, ຈະສັງເກດເຫັນວ່າຕົ້ນໄມ້ຢູ່ໃນຖົງຊຳ ຫຼື ພາຊະນະຕ່າງໆຄື: ຖົງ, ໂຖ, ເຕົ້າ ແລະ ອື່ນໆເປັນເວລາດົນນານ ດິນຈະຈັບໂຕກັນແໜ້ນ, ແຂງ. ຮາກຂອງຕົ້ນໄມ້ກໍ່ຈະສອດຂ່ວຍກັນໄປ ແລະ ພົ້ນອອກ ສະນັ້ນເມື່ອເວລານຳອອກຈາກພາຊະນະ ດັ່ງກ່າວຄວນລະມັດລະວັງບໍ່ໃຫ້ເປົ້າດິນແຕກ.

4. ການບົວລະບັດຮັກສາ
1. ການກຳຈັດວັດສະພືດ
ຄວນບົວລະບັດຮັກສາຄວາມສະອາດ ແລະ ກຳຈັດວັດສະພືດ ພວກຫຍ້າບໍ່ໃຫ້ເກີດຂື້ນໃນບໍລິເວນຊົງຟຸ່ມ ເພາະຖ້າມີຫຍ້າຫຼາຍຈະເກີດມີການຍາດແຍ່ງນໍ້າ ແລະ ອາຫານຈາກຕົ້ນໝາກຂາມ, ຄວນມີການກຳຈັດຫຍ້າປະຈຳ ເພື່ອເປັນການທຳລາຍບ່ອນລີ້ຊ້ອນຂອງແມງໄມ້. ສຳລັບລະດູແລ້ງຄວນໃຊ້ຫຍ້າແຫ້ງ, ເຟືອງແຫ້ງປົກອ້ອມຮອບໆເຫງົ້າຕົ້ນເພື່ອຮັກສາຄວາມຊຸ່ມໃນດິນໃຫ້ຄົງຢູ່.
2. ການຕັດແຕ່ງ
ເມື່ອຕົ້ນໝາກຂາມຍັງນ້ອຍຄືຫຼັງປູກໄດ້ປີທີ 2 ກໍ່ຄວນເລີ່ມຕັດແຕ່ງໃຫ້ມີຄວາມສວຍງາມ ເວລານີ້ບໍ່ຄວນແຕ່ງຫຼາຍ, ແຕ່ເມືອຕົ້ນໝາກຂາມໃຫ່ຍຂື້ນປີທີ 5 ແລ້ວ. ຄວນມີການຕັດແຕ່ງທຸກໆປີ, ການຕັດແຕ່ງແມ່ນມີຜົນດີ ແລະ ຄຸນປະໂຫຍດຄື: ເພື່ອໃຫ້ຕົ້ນໝາກຂາມມີຮູບຊົງຕາມທີ່ຕ້ອງການ ແລະ ເປັນຜົນດີຕໍ່ການບົວລະບັດຮັກສາເຮັດໃຫ້ອອກດອກ, ຈັບໝາກຫຼາຍຂື້ນສະໝໍ່າສະເໝີ ຊ່ວຍຫຼຸດລະດັບການລະບາດຂອງພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ສັດຕູ້ພືດ.ຊ່ວຍໃຫ້ມີການສະສົມອາຫານໃນລຳຕົ້ນສົມດູນກັນ ເປັນການຫຼຸດຜ່ອນການຍາດແຍ່ງທາດອາຫານ. ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມເສຍຫາຍຈາກໄພທຳມະຊາດ ເພາະຖ້າຊົງຟຸ່ມທືບຫຼາຍເວລາລົມແຮງເຮັດໃຫ້ງ່າຫັກ
ໝາຍເຫດ: ການຕັດແຕ່ງໃນປະຈຸບັນແມ່ນຈະມີຜົນດີ ເພາະໃນສະພາບການປ່ຽງແປງຂອງອາກາດໃນປະຈຸບັນມີທັງຜົນດີ ແລະ ຜົນເສຍຄື: ບາງພືດຈະອອກດອກ ແລະ ໃຫ້ໝາກຜິດປົກກະຕິ ບາງພືດກໍ່ບໍ່ອອກເລີຍກໍ່ເປັນໄປໄດ້.

1. ການໃສ່ຝຸ່ນ

• ຝຸ່ນຊີວະພາບ, ຝຸ່ນຄອກ: ຕົ້ນໝາກຂາມທີ່ຢູ່ໃນດິນຜຸຜຸ່ຍ ລະບາຍນໍ້າ ແລະ ອາກາດໄດ້ດີແມ່ນຄວນໃສ່ຝຸ່ນຄອກ ຫຼື ຝຸ່ນບົ່ມເປັນປະຈຳທຸກໆປີ ເພື່ອປັບປຸງດິນໃຫ້ເໝາະສົມແກ່ການຈະເລີນເຕີບຂອງຕົ້ນໝາກຂາມ. ການໃສ່ຝຸ່ນຄວນໃສ່ປີລະ 2 ຄັ້ງຄື: ຕົ້ນລະດູຝົນ ແລະ ທ້າຍລະດູຝົນ, ໃສ່ປີທີ 3 ຫຼັງປູກ 5 ກິໂລ/ຕົ້ນ, 8 ປີ ໃສ່ 10-20 ກິໂລ(ຝຸ່ນຊີວະພາບ, ຝຸ່ນຄອກ) ຝຸ່ນຊີວະພາບ ລື ຝຸ່ນອິນຊີນີ້ເຖິງແມ່ນວ່າຈະມີທາດອາຫານທີ່ພືດມີໜ້ອຍກໍ່ຕາມແຕ່ກະເປັນປະໂຫແກ່ດິນໃນດ້ານອື່ນໆ ນອກຈາກຈະຊ່ວຍໃຫ້ດິນດີຢູ່ແລ້ວຍັງຊ່ວຍໃຫ້ຝຸ່ນເຄມີທີ່ໃສ່ລົງໄປນັ້ນຖືກນຳໃຊ້ໃຫ້ເປັນປະໂຫຍດຫຼວງຫຼາຍ.
• 
• 5. ພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້
  ຕົ້ນໝາກຂາມຫວານເປັນພືດທີ່ມີພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ້ທຳລາຍໜ້ອຍ ແລະ ເປັນພືດທີທົນໃນສະພາບການປ່ຽນແປງອາກາດໄດ້ດີ.
   ພະຍາດ: ພະຍາດທີ່ພົບເຫັນ ແລະ ເກີດກັບຕົ້ນໝາກຂາມໄດ້ແກ່ພະຍາດເຊື້ອເຫັດແປ້ງ ຊຶ່ງເກີດກັບໃບໝາກຂາມ ແລະ ພະຍາດເຊື້ອເຫັດດຳ ເກີດກັບຝັກໝາກຂາມໃນໄລຍະຝັກແກ່. ເຊື້ອເຫັດແປ້ງຈະມັກລະບາດຫຼາຍໃນລະດູຝົນຈະເຮັດໝາກນ້ອຍ ແລະ ລີບແຫ້ງ.
   ການປ້ອງກັນ: ຄວນສີດຢາປ້ອງກັນກ່ອນເລີ່ມການເກັບກ່ຽວປະມານ 1 ຫາ 2 ເດືອນ, ໂດຍໃຊ້ຢາປ້ອງກັນຊີເນັບມາເນັບ ສຳລັບຝັກທີ່ເກັບມາແລ້ວຄວນອົບອາຍນໍ້າ ຫຼື ອົບອາຍແຫ້ງກໍ່ສາມາດປ້ອງກັນໄດ້.
   ແມງໄມ້ ມີແມງກີ່ນູນ ພວກນີ້ແມ່ນກັດກິນໃບ, ແມງດູດກິນນໍ້າລ້ຽງຈາກຝັກ ມີຈຳພວກເພັ້ຍແປ້ງ, ເພັ້ຍຈັກຈັ່ນ, ແມງເຈາະຝັກ ບົ້ງຊະນິດນີ້ ຈະເຂົ້າໄປທຳລາຍຝັກອ່ອນ ແລະ ຝັກແກ່ເຮັດໃຫ້ເສຍຫາຍຫຼາຍ ບາງຄັ້ງຈະອາໃສຢູ່ໃນຝັກເປັນເວລາດົນນານ.
   ການປ້ອງກັນ: ຄວນໝັ່ນກວດເບິ່ງການລະບາດຂອງບົ້ງ ແລະ ແມງໄມ້ເປັນປະຈຳ ຫາກພົບເຫັນຕ້ອງຮີບຟ້າວປ້ອງກັນ ແລະ ກຳຈັດໃຫ້ທັນການ, ໃນກໍລະນີມີແມງກີ່ນູນທຳລາຍຫຼາຍ ໃຫ້ໃຊ້ແສງໄຟເປັນກັບດັກລໍ້ແລ້ວຈັບທຳລາຍ, ຈຳພວກອື່ນໆເຊັ່ນ: ເພັ້ຍຕ່າງໆອາດຈະໃຊ້ລະບົບຊີວະພາບຊ່ວຍ ໃນກໍລະນີທີ່ມີການລະບາດຫຼາຍ ແມ່ນນຳໃຊ້ຢາຄາບຼາລີນສີດພົ່ນ.
• 6. ການເກັບກ່ຽວ
  ປົກກະຕິໝາກຂາມຫວານຈະອອກດອກ ເມື່ອຫຼັງຈາກແຕກໃບອ່ອນຄື ເດືອນເມສາ ຫາ ເດືອນພືດສະພາ ຕາມທຳມະດາການແຕກໃບອ່ອນແລ້ວຈະອອກດອກພ້ອມກັນເລີຍ, ຫຼັງອອກດອກໄດ້ປະມານ 35 ວັນ ກໍ່ຈະຈັບໝາກ. ເລີ່ມແຕ່ການຈັບໝາກຈົນເຖິງຝັກແກ່ໃຊ້ເວລາຢູ່ 6 ຫາ 8 ເດືອນ. ເມື່ອໝາກຂາມສຸກແກ່ແລ້ວ ຈະປ່ຽນຈາກສີຂຽວເປັນສີນໍ້າຕານ, ຊີ້ນໝາກຂາມຈະແຫ້ງ ແລະ ແຍກຕົວອອກຈາກເປືອກ ຖ້າເອົານີ້ວມືດິດເບິ່ງຈະໄດ້ຍີນສຽງໂຄ່ງຂອງໝາກຂາມ, ວິທີເກັບອາດຈະໃຊ້ໄມ້ສ້າວ, ຂັ້ນໄດ, ມີດຕັດຊີຄັດເຕີ ເພື່ອຄັດຂັວນ ການຕັດພະຍາຍາມຢ່າໃຫ້ຝັກແຕກຫຼີກເວັ້ນບໍ່ໃຫ້ຫຼົ່ນລົງດິນ, ການເກັບຄວນເຮັດໄປເລື້ອຍໝປະມານ 4 ຫຼື 5 ວັນ/ເທື່ອຈົນກວ່າໝາກຈະໝົດ.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: file:///C:/Users/HP/Downloads/DB7Onari4CyMVpnX%20(2).pdf

https://esc.doae.go.th/ebooks/download-pdf/Tamarind.pdf

http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/resources/fruit/tamarind.html